Chẳng hạn, khi xem những bức ảnh chụp phụ nữ vào thời Nữ hoàng Victoria (Anh), người ta có thể dễ dàng nhận ra kiểu trang phục phổ biến của chị em thời đó là những chiếc váy thắt gọn ở phần eo, bồng bềnh ở phần hông và xòe dần xuống chân.
Nhiều người có thể thắc mắc, tại sao người xưa lại có thể làm ra những chiếc váy bồng đến vậy. Chẳng lẽ họ chồng hàng trăm lớp vải bên dưới?
Chiếc váy chứng minh sự quyền quý
Không phải thế! thực tế là để tạo được độ bồng bềnh cho những chiếc váy đó, người ta phải dùng đến một thứ phụ kiện hỗ trợ được gọi là Crinoline.
Theo trang Rare Historical Photos, Crinoline xuất hiện trên sân khấu thời trang vào giữa những năm 1800 và lấy tên từ tiếng Pháp, trong đó "crin" có nghĩa là "lông ngựa”, một chất liệu cứng được làm từ lông ngựa - và "lin" là sợi lanh dùng để dệt vải lanh.
Đầu những năm 1850, khi máy may được phát minh, nó đã được coi là một trong những phát kiến quan trọng nhất của thế kỷ 19 vì giúp việc sản xuất hàng loạt quần áo bao gồm cả đồ lót trở nên dễ dàng, nhanh chóng.
Ban đầu, chỉ có những người thuộc tầng lớp thượng lưu mới có thể mặc mẫu váy này. Nó như một dấu hiệu điển hình chứng minh sự quyền quý, giàu có của tầng lớp thượng lưu và đặc biệt là sự sang trọng, cao sang của các quý bà.
Thời điểm này, người ta có xu hướng thích những chiếc váy càng rộng, càng bồng bềnh càng tốt. Tuy nhiên, không có đủ lông ngựa để làm Crinoline và đến tháng 6 năm 1856, người ta đã sáng tạo ra những chiếc Crinoline làm từ thép định hình siêu nhẹ. Phát minh này được cấp bằng sáng chế lần đầu tiên vào tháng 4 năm 1856 bởi RC Milliet ở Paris, và chỉ vài tháng sau nó đã cực kỳ phổ biến ở Anh.
Crinoline làm từ thép được sản xuất hàng loạt với số lượng lớn, các nhà máy trên khắp các quốc gia phương Tây sản xuất hàng chục nghìn chiếc trong một năm. Các vật liệu thay thế, chẳng hạn như xương cá voi, mía, gutta-percha và thậm chí cả cao su bơm hơi (cao su tự nhiên) cũng được dùng để làm Crinoline, nhưng vật liệu từ thép vẫn phổ biến nhất.
Tháng 6 năm 1856, người ta đã sáng tạo ra những chiếc Crinoline làm từ thép định hình siêu nhẹ.
Ban đầu, chỉ có những người thuộc tầng lớp thượng lưu mới có thể mặc mẫu váy này. Nó như một dấu hiệu điển hình chứng minh sự quyền quý, giàu có của tầng lớp thượng lưu và đặc biệt là sự sang trọng, cao sang của các quý bà. Hình ảnh những chiếc váy như vậy cũng xuất hiện nhiều trong các tác phẩm văn chương, hội họa.
Nhưng theo thời gian, nó trở nên ngày càng phổ biến. Crinoline dần được mặc bởi phụ nữ thuộc mọi địa vị và tầng lớp xã hội trên khắp thế giới phương Tây, từ nhân vật hoàng gia đến công nhân nhà máy.
Tiện lợi nhưng giết chết hàng ngàn người
Không thể phủ nhận rằng Crinoline thực sự giúp chị em phụ nữ thế kỷ 19 thêm phần lộng lẫy với kiểu váy bồng bềnh, quyến rũ. Thậm chí, nó còn mang lại những ưu điểm đáng khen. Mà trước nhất phải kể đến trọng lượng. Những chiếc Crinoline nhẹ nhàng giúp các quý bà giảm được vài cân vải trên người, tránh bị bí bách, nóng bức.
Và đặc biệt là việc đi vệ sinh của họ cũng trở nên nhẹ nhàng hơn. Nhiều phụ nữ còn cho rằng nó cũng vô cùng tiện lợi khi họ có thể cất giữ nhiều món đồ lặt vặt bên dưới váy mình.
Tờ báo "Lady's Newspaper" năm 1863 từng ca ngợi loạt ưu điểm đáng khen của những chiếc lồng váy rằng: "Những dải sóng giống như làn sóng hoàn hảo đến mức một quý cô có thể leo lên cầu thang dốc, tựa vào bàn, ngả mình vào chiếc ghế bành, và ngồi trong xe ngựa mà không gây bất tiện cho bản thân hoặc những người khác. Bên cạnh đó, họ không trở thành mục tiêu của những nhận xét thô lỗ từ những người xung quanh".
Tạp chí trực tuyến Fiveminutehistory (FHC) của Anh cho rằng váy Crinoline nhẹ và tinh tế. Nó từng được công xưởng Hoop Skirt của hãng Douglas & Sherwood ở New York (Mỹ) sản xuất hàng loạt. Có thời, Hoop Skirt phải thuê tới 800 nhân công để sản xuất khoảng 8.000 váy Crinoline mỗi ngày.
Crinoline tiện lợi cũng nguy hiểm nếu mặc mà không cẩn thận. Càng về sau, người ta càng tìm thấy nhiều nhược điểm của Crinoline. Phần lồng váy quá lớn gây khó khăn trong quá trình di chuyển, đặc biệt là khi phải đi qua cửa.
Có rất nhiều sự bất tiện về chiếc váy bồng bềnh thế này đã được ghi nhận.
Hàng ngàn phụ nữ đã chết vào giữa thế kỷ 19 do chiếc váy bông bềnh của họ bị bắt lửa. Bên cạnh lửa, các mối nguy hiểm khác bao gồm vòng bị vướng vào máy móc, bánh xe, gió giật hoặc các chướng ngại vật khác.
Người ta ước tính rằng, vào cuối những năm 1850 và cuối những năm 1860, ở Anh, có khoảng 3.000 phụ nữ đã thiệt mạng trong các vụ hỏa hoạn liên quan đến Crinoline.
Mặc dù số liệu thống kê đáng tin cậy về các trường hợp tử vong liên quan đến Crinoline là rất hiếm, nhưng nhà thống kê Florence Nightingale (người tiên phong trong lĩnh vực thống kê) ước tính rằng ít nhất 630 phụ nữ đã chết vì quần áo của họ bắt lửa vào năm 1863-1864.
Một trong những sự cố đáng chú ý nhất là cái chết của một cô hầu bếp 14 tuổi tên là Margaret Davey đã được đưa tin trên tờ The Times vào ngày 13 tháng 2 năm 1863. Chiếc váy của Margaret bốc cháy khi cô đứng trên tấm chắn lò sưởi để với lấy một cái gì đó thò ra trên lò sưởi, và cô gái trẻ chết vì bỏng nặng.
Ở Philadelphia, 9 phụ nữ đã chết cháy sau khi nến rơi xuống váy. Trong khi ở Anh, chỉ trong vòng 2 tháng đã ghi nhận 19 trường hợp thiệt mạng với nguyên nhân xuất phát từ mẫu váy này.
Năm 1864, tờ New York Times đưa ra bản báo cáo với con số thống kê gây choáng rằng có khoảng 40.000 phụ nữ khắp thế giới thiệt mạng liên quan tới những chiếc váy phồng.
Còn số liệu trên tờ The Vintage News cho biết đã có tới hơn 3.000 phụ nữ ở khu vực châu Âu tử vong vì loại trang phục này.
Tờ The Vintage News miêu tả: "Vào năm 1858, một phụ nữ ở Boston đứng quá gần lò sưởi thì váy của cô ấy bốc cháy, và chỉ vài phút sau toàn bộ cơ thể cô ấy đã bị thiêu rụi".
Tại Anh, chỉ trong vòng vài tháng, 19 người được báo cáo đã chết với nguyên nhân bắt nguồn từ những chiếc váy phồng bị bắt lửa. Những người phụ nữ chứng kiến cũng không dám lao vào cứu vì lo mình sẽ là nạn nhân tiếp theo. Tại Philadelphia, 9 nữ diễn viên ba lê đã chết cháy khi một người bị cây nến chẳng may đổ xuống váy tại nhà hát Continental.
Cuối thế kỉ 19, những chiếc váy phồng đã "tuyệt chủng". Sau đó, vào những năm 1920, phong cách này trở lại nhưng với những phần váy nhỏ hơn, gọn gàng hơn.
Sau Thế chiến II, chiếc váy này đã được "hồi sinh" trong bộ sưu tập của Christian Dior. Ngày nay, Crinoline vẫn được mặc trong những dịp rất trang trọng như đám cưới.
Nguồn: Rarehistoricalphotos, The Vintage News
