Charlie Chaplin (1889-1977) là một diễn viên hài nổi tiếng trong kỷ nguyên phim câm thế kỷ 20. Tại Việt Nam, ông được biết tới với tên gọi Vua hề Sác-lô trong hình tượng nhân vật "kẻ lang thang" với chiếc mũ quả dứa, bộ ria mép và cây gậy.
Là một diễn viên hài nổi tiếng thế giới, nhưng cuộc đời của Charlie Chaplin lại không có nhiều niềm vui như mọi người nghĩ. Ông từng trải qua một tuổi thơ khốn khổ và nghèo đói đến mức nhà viết tiểu sử David Robinson đã gọi đường công danh của ông là "câu chuyện đổi đời kịch tính nhất trong lịch sử". Khi nhớ lại tuổi thơ cơ cực, Chaplin cho biết: "Tôi hầu như chẳng bao giờ biết thế nào là khủng hoảng bởi tôi đã luôn sống trong khủng hoảng từ khi còn là một cậu bé. Tôi tự cho phép mình thoát ra khỏi mọi rắc rối bằng cách lãng quên chúng".
Cuộc đời Charlie Chaplin đã trải qua 4 cuộc hôn nhân và có tổng cộng 12 người con. Đêm Giáng sinh năm 76 tuổi, Charlie đã viết một bức thư gửi cô con gái Geraldine khi ấy mới 19 tuổi, đang theo đuổi đam mê nghệ thuật tại Paris hoa lệ. Đó là một bức thư cảm động và có ý nghĩa sâu sắc đến mức nó đã được lan tỏa mạnh mẽ và được dịch ra nhiều thứ tiếng trên khắp thế giới.
Diễn viên Charlie Chaplin cùng các con.
"Con gái của cha,
Đêm nay là Giáng sinh. Em trai, em gái và cả mẹ con đều đã chìm vào giấc ngủ. Trên đường đến căn phòng mờ nhạt ánh sáng này, cha suýt chút nữa đã đánh thức những "chú gà con" đang ngủ say ấy.
Con đang ở một nơi rất xa nhà. Dù vậy, bóng hình con lúc nào cũng hiện hữu trước mắt cha. Bức ảnh của con đang ở trên chiếc bàn này, và ở đây, ngay cạnh trái tim cha. Nơi Paris hoa lệ ấy, có lẽ con đang nhảy múa giữa sân khấu lớn ở điện Elysees. Cha biết rất rõ nơi ấy. Dường như trong sự tĩnh lặng của màn đêm lúc này, cha vẫn nghe được tiếng bước chân uyển chuyển của con và nhìn thấy đôi mắt con lấp lánh như những vì sao trên bầu trời đêm.
Cha nghe nói, con đã tỏa sáng với vai diễn lớn trong mùa Giáng sinh này. Hãy cứ xinh đẹp và nhảy múa! Hãy cứ là một ngôi sao lấp lánh! Nhưng nếu những lời tung hô và tán dương của khán giả khiến con say, nếu sự tung hô của người đời khiến con choáng ngợp đầu óc thì hãy tìm một góc nhỏ, ngồi xuống và đọc lá thư này của cha, hãy lắng nghe tiếng nói của trái tim con.
Ta là cha của con, Geraldine!
Ta là Charlie, Charlie Chaplin!
Con có biết bao nhiêu đêm cha đã ngồi bên nôi khi con còn nhỏ, kể cho con nghe câu chuyện Người đẹp ngủ trong rừng và con rồng canh gác? Khi "Thần ngủ" tìm đến khép đôi mắt cha lại, cha đã cười và nói: "Hãy đi đi, Thần ngủ! Giấc ngủ của con gái là giấc mơ của ta.
Geraldine, cha đã nhìn thấy giấc mơ của con, tương lai và ngày hôm nay của con. Cha đã thấy con đang thướt tha trên sân khấu, như một nàng tiên đang bay bổng giữa bầu trời. Cha đã nghe đám đông xì xào: "Cô gái đó chính là con của một gã khù khờ. Còn nhớ chứ? Tên ông ta là Charlie Chaplin."
Đúng vậy! Cha là Charlie! Cha đã từng là một gã diễn viên khù khờ!
Con gái Geraldine Chaplin của Charlie Chaplin, ảnh chụp năm 1960. Nguồn: Reddit.
Còn bây giờ đến thời của con. Hãy cứ nhảy múa đi con! Cha từng nhảy múa trong một chiếc quần rộng rách rưới còn con nhảy trong chiếc váy lụa của nàng công chúa. Những bước nhảy và những tràng pháo tay đôi khi sẽ đưa con bay đến tận thiên đường. Hãy cứ bay lên! Nhưng hãy nhớ quay về, về lại với thực tại con nhé!
Con cần chứng kiến cuộc đời của những người khác nữa, cuộc đời của những vũ công đường phố cũng đang nhảy múa, nhưng họ run lên vì lạnh và đói. Cha đã từng giống như họ, Geraldine!
Nhớ về những đêm khuya khoắt ấy, những đêm tối màu nhiệm khi cha kể cho mọi người những câu chuyện cổ tích, cha đã thức trắng đêm khi còn lại một mình. Cha đã nhìn vào khuôn mặt con, lắng nghe nhịp đập của trái tim con và tự hỏi bản thân: "Charlie, chú mèo nhỏ này có biết về ba không?".
Lúc ấy con không biết cha là ai, Geraldine… Những đêm ấy, cha đã kể lại cho con bao nhiêu chuyện cổ tích nhưng chưa bao giờ cha kể với con câu chuyện của đời mình. Đó là câu chuyện về một tên hề đói khát, hắn ta đã hát và nhảy múa trong những khu ổ chuột của London, rồi sau đó đi lượm từng đồng bạc cắc… Cha đã trải qua đói khổ, nhưng đêm lạnh thấu xương mà không có lấy một mái nhà che thân. Đó là nỗi nhục nhã của một kẻ vô gia cư vốn mang trong mình một niềm kiêu hãnh như đại dương nhưng lại bị chà đạp một cách đau đớn bởi những đồng tiền bố thí người ta quăng cho sau mỗi buổi diễn. Nhưng rồi cha vẫn sống và dần quên đi những niềm đau đó.
Bây giờ hãy nói về con!
Geraldine - Ngay sau tên của con là họ của cha – Chaplin. Với cái danh này, cha đã mua vui cho đời hơn 40 năm. Nhưng Geraldine à, cha khóc còn nhiều hơn họ cười! Geraldine, trong thế giới mà con đang sống, không chỉ có nhảy múa và âm nhạc đâu con!
Nửa đêm, khi con bước ra từ sảnh lớn, con hãy quên đi những người hâm mộ giàu có. Nhưng đừng quên hỏi han người tài xế taxi sẽ chở con về nhà, hãy hỏi han vợ anh ấy. Và nếu cô ấy đang mang thai, nếu họ không có tiền mua tã cho đứa bé sắp chào đời, con hãy đặt vào túi anh ấy một chút tiền.
Thỉnh thoảng con hãy đi tàu điện ngầm hoặc đi xe buýt, hãy thử đi bộ và khám phá khắp thành phố. Hãy quan sát những mảnh đời quanh con, lưu tâm đến những phụ nữ góa chồng và em bé mồ côi! Và ít nhất một lần mỗi ngày, con đừng quên nhắc nhở bản thân: "Mình cũng giống như họ mà thôi."
Đúng vậy! Con là một trong số họ, con gái của cha. Hơn thế nữa! Con hãy nhớ rằng, nghệ thuật trước khi nó trao cho một người đôi cánh, để họ có thể bay lên, thì thường nó sẽ làm gãy chân người ta trước. Và nếu một ngày nào đó, con bắt đầu cảm thấy bản thân quan trọng hơn cả khán giả dưới kia, thì con hãy rời khỏi sân khấu, bắt một chiếc taxi và ghé thăm những vùng lân cận thành phố Paris. Ở đó, hoàn toàn không có ảnh đèn sân khấu chói lọi như rạp hát con vừa bước ra. Nhưng con sẽ gặp rất nhiều vũ công cũng giống như con, họ thậm chí còn xinh đẹp, duyên dáng và kiêu hãnh hơn con. Không phải ánh đèn mà chính ánh trăng sẽ dõi theo họ trong từng bước nhảy. Con hãy nhìn xem! Hãy nhìn thật chăm chú! Họ không nhảy đẹp hơn con sao? Hãy thành thật, con gái của cha! Sẽ luôn luôn có người nhảy giỏi, luôn có người múa đẹp hơn con!
Con hãy nhớ kỹ, ba Charlie của con đã từng là một tài xế taxi nghèo đói, một người đàn ông không nhà ngủ trên băng ghế đá lạnh lẽo. Một ngày nào đó, ba sẽ chết còn con sẽ tiếp tục cuộc đời của mình. Nhưng ba muốn chắc chắn con gái mình hiểu được những điều phù du chả có thật trên đời này.
Kèm với lá thư này, cha gửi cho con một tấm séc để con có thể chi tiêu tùy ý con thích. Nhưng mỗi khi con tiêu 2 đồng, đừng quên nhắc nhở bản thân rằng, đồng thứ 3 không thuộc về con. Chắc chắn sẽ có một người lạ nào đó cần đến nó. Và con có thể tìm thấy người này một cách dễ dàng. Nếu con muốn gặp những người xa lạ tội nghiệp ấy, con sẽ thấy họ ở khắp mọi nơi.
Cha đang dạy con về tiền bạc, vì cha biết rõ sức mạnh của chúng. Con biết đấy, cha từng làm việc trong rạp xiếc nhưng luôn rất lo lắng cho những diễn viên leo dây mạo hiểm. Nhưng cha phải nói với con rằng, người ta thường dễ vấp ngã ngay trên mặt đất bằng phẳng hơn là những diễn viên xiếc ngã từ dây leo.
Có lẽ trong một lần dự tiệc, con sẽ bị lóa mắt bởi ánh sáng phát ra từ một viên kim cương. Khoảnh khắc ấy, nó chính là sợi dây bẫy con trượt ngã. Biết đâu ngày nào đó, con lại bị "hớp hồn" bởi gương mặt điển trai của một gã hoàng tử bảnh bao. Ngày hôm đó, con sẽ trở thành một diễn viên leo dây mạo hiểm thiếu kinh nghiệm, và những người thiếu kinh nghiệm thì luôn dễ sa ngã. Đừng bán trái tim mình cho vàng bạc châu báu. Con hãy nhớ, viên kim cương rực rỡ nhất chính là Ánh mặt trời. Và may mắn thay, nó chiếu sáng cho tất cả chúng ta. Và khi duyên phận đến, con sẽ biết yêu, hãy yêu người đàn ông đó bằng cả trái tim mình.
Cha biết rằng giữa các thế hệ sẽ luôn có sự đối đầu về tư tưởng.Con hãy cứ phản bác và cho cha biết những điều con nghĩ. Trong đêm Giáng sinh hôm nay, cha mong phép màu sẽ đến với con, mong con thật sự hiểu được những gì cha muốn nói.
Geraldine, Charlie đã già rồi! Sớm muộn gì, thay vì váy lụa trắng trên sân khấu, con sẽ phải mặc bộ lễ phục màu đen đến thăm nấm mồ của cha. Giây phút này cha không muốn làm con buồn nhưng thỉnh thoảng con hay soi mình trong gương, con sẽ thấy hình ảnh của cha phảng phất đâu đó trên gương mặt con. Ngay cả khi dòng máu trong tim cha đã nguội lạnh, cha cũng không muốn con quên cha mình – Charlie. Cha không phải thiên thần, nhưng cha luôn khao khát trở thành một người đàn ông chân chính. Con cũng hãy thử xem, hãy thử trở thành chính mình một cách chân chính nhất.
Hôn con, Geraldine.
Cha của con
Charlie."
Bức thư chắc hẳn khiến nhiều người trong chúng ra những dư âm, những bài học sâu sắc về thế giới của người nghệ sĩ với sự đối lập trên sân khấu và cuộc đời thực. Tuy nhiên, có một sự thật ít ai biết tới rằng, bức thư trên thực sự không phải cho Charlie Chaplin viết.
Năm 2013, học giả Maryam Mohammadi Dehcheshmeh chuyên nghiên cứu về công nghệ dịch thuật tại đại học Ottawa, Canada đã công bố một kết luận rằng: "Bức thư của Charlie Chaplin gửi con gái Geraldine là một trong những bản dịch "giả" (‘pseudo-translations’) nổi tiếng nhất thế giới và nhà văn người Iran – Farajollah Saba đã thừa nhận quyền tác giả của bức thư vào năm 2012!
Cậu chuyện này bắt nguồn từ chuyên mục Fantasy của Tạp chí Rošanfekr (ấn phẩm tiếng Ba Tư) từ hơn 30 năm trước đó. Fantasy(Tưởng tượng) là tên một chuyên mục chuyên đăng tải nhưng bức thư "tưởng tượng" về các nhân vật nổi tiếng. Bức thư của Charlie Chapline do chính Tổng biên tập của tạp chí, Farajollah Saba viết, lấy căm hứng từ bức ảnh của Charlie Chaplin cùng con gái.Tuy nhiên, khi đăng tải, dường như từ "Fantasy" đã bị bỏ quên và mọi người đều lầm tưởng rằng bức thư là do nhân vật Charlie Chaplin viết.
Bức thư này thâm chí được dịch ra nhiều thứ tiếng khác nhau, đọc lại trên truyền hình, đài phát thanh… Chính tác giả Farajollah Saba từng thừa nhận: "Không hề có ai chú ý đến việc tôi khăng khăng rằng nó không phải của Charlie Chaplin".
Tuy nhiên, dù thế nào, người ta vẫn muốn tin rằng những lời dạy con thấm đẫm nhân văn ấy là của người cha Charlie Chaplin gửi con gái của mình. Dù sao, những giá trị của bức thư cũng hoàn toàn xứng đáng với sự nổi tiếng nó có được.
Tổng hợp từ Positive.ws, .academia.edu