Rắn hổ mang chúa hùng mạnh thực chất là một nhóm gồm bốn loài — không chỉ một. (Ảnh: Hoberman Collection/Universal Images Group)
Trong suốt 188 năm qua, rắn hổ mang chúa được đại diện bởi một loài duy nhất, Ophiophagus hannah. Nhưng loài phân bố rộng rãi này có sự khác biệt rất lớn về màu sắc cơ thể và các đặc điểm vật lý khác ở các khu vực khác nhau, khiến các nhà khoa học đặt câu hỏi liệu đây có phải là một loài duy nhất hay không.
Xác định bốn dòng di truyền riêng biệt của hổ mang chúa
Trong một nghiên cứu được công bố, các nhà khoa học đã xác nhận sự khác biệt về mặt di truyền giữa các quần thể rắn hổ mang chúa . Dựa trên nghiên cứu này, các nhà khoa học đã so sánh sự khác biệt về mặt vật lý trong các mẫu vật bảo tàng và xác định được bốn loài riêng biệt: rắn hổ mang chúa phương Bắc (O. hannah), rắn hổ mang chúa Sunda (Ophiophagus bungarus), rắn hổ mang chúa Western Ghats (Ophiophagus kaalinga) và rắn hổ mang chúa Luzon (Ophiophagus salvatana). Những phát hiện này vừa được công bố trên Tạp chí Phân loại học Châu Âu .
Rắn hổ mang chúa sống trong môi trường ẩm ướt, bao gồm rừng thưa và đầm lầy ngập mặn rậm rạp, từ miền bắc Ấn Độ đến miền nam Trung Quốc và khắp Đông Nam Á. Trên khắp các khu vực này, ngoại hình của chúng khác nhau về màu sắc cơ thể, hoa văn và kích thước.
Trong nghiên cứu năm 2021, một phân tích ADN tính đến gần như toàn bộ phạm vi phân bố của rắn hổ mang chúa đã xác định được bốn dòng dõi di truyền riêng biệt. Các dòng dõi này được phân loại là loài ứng cử viên đã được xác nhận — loài vẫn chưa được mô tả và đặt tên chính thức.
Dựa trên nghiên cứu này, nghiên cứu mới đã xem xét sự khác biệt về mặt vật lý giữa 154 mẫu vật trong bảo tàng. Phân tích hình thái cơ thể của các mẫu vật — bao gồm các mẫu màu, chiều rộng cơ thể và đặc điểm răng đã giúp các nhà nghiên cứu xác định được bốn loài tương ứng với dòng dõi di truyền được tìm thấy trong nghiên cứu năm 2021.
Rắn hổ mang chúa phương Bắc (O. hannah) phân bố rộng khắp vùng hạ Himalaya, miền đông Ấn Độ, Myanmar và Đông Dương, và kéo dài về phía nam đến phần hẹp nhất của bán đảo Thái Lan, ở eo đất Kra. Con trưởng thành có các dải màu vàng có viền sẫm và có từ 18 đến 21 răng.
Rắn hổ mang chúa Sunda (O. bungarus) sống ở Bán đảo Mã Lai và các đảo thuộc quần đảo Sundas Lớn — bao gồm Sumatra, Borneo và Java cũng như ở Mindoro tại Philippines. Những cá thể lớn của loài này thường không có dải hoặc có dải hẹp, nhạt màu với các cạnh sẫm màu dọc theo cơ thể.
Rắn hổ mang chúa Tây Ghats (O. kaalinga) chỉ giới hạn ở Tây Ghats của Bán đảo Ấn Độ. Loài này khác với O. bungarus ở chỗ nó không có các cạnh tối xung quanh các dải nhạt dọc theo cơ thể.
Giống như O. kaalinga, rắn hổ mang chúa Luzon (O. salvatana) sinh sống ở Luzon, một hòn đảo ở phía bắc Philippines. Nó có các dải cơ thể nhạt màu cực kỳ góc cạnh so với các dải của ba loài khác.
Tất cả các loài này đều có nọc độc. Rắn hổ mang chúa là một trong những loài rắn độc nhất trên thế giới và giải phóng một lượng lớn nọc độc chỉ trong một lần cắn có thể giết chết một người chỉ trong vòng 15 phút. Nghiên cứu mới chia sẻ rằng đây có thể là bước đầu tiên trong việc phát triển thuốc giải độc cải tiến từ vết cắn của Ophiophagus ở các khu vực tương ứng.
