Chùa Dơi, còn được gọi là Chùa Mã Tộc, nằm tại đường Văn Ngọc Chính, phường 3, TP Sóc Trăng, đã có một lịch sử hơn 400 năm và đã trở thành một biểu tượng không thể thiếu trong tín ngưỡng của người dân nơi đây. Đây là một công trình kiến trúc độc đáo mang đậm bản sắc văn hóa của người Khmer Sóc Trăng và thu hút sự quan tâm của du khách cả trong và ngoài nước.
Nơi cư trú của hàng ngàn con dơi quạ khổng lồ
Chùa Dơi là một trong những ngôi chùa cổ nhất ở Sóc Trăng và có một đặc điểm rất độc đáo: nơi này là cư trú của hàng ngàn con dơi quạ khổng lồ. Dù tên thật của chùa là chùa Mahatup hay Mã Tộc, nhưng không ai gọi bằng cái tên đó, mà luôn gọi là Chùa Dơi.
Theo truyền thuyết của các cụ cao niên, Chùa Dơi từng chứng kiến một trận đánh ác liệt của phong trào nông dân nổi dậy chống lại sự thống trị của giai cấp đô hộ. Sau trận đánh đó, dân chúng tản cư và quyết định xây dựng một ngôi chùa để thờ Phật trên vùng đất này, với niềm tin rằng đất này là đất lành.
Mặc dù đã trôi qua nhiều thế kỷ, nhưng đến nay chưa có ai có thể lý giải tại sao ngôi chùa này lại thu hút hàng ngàn con dơi đến trú ngụ. Điều này tạo nên một bí ẩn khó giải đối với du khách và người dân địa phương.
Những con dơi khổng lồ làm tổ ở trong khuôn viên chùa. Nguồn ảnh: Internet
Chùa Dơi chính là đàn dơi quạ to sống trong khuôn viên. Đây là loại dơi có trọng lượng từ 0,7kg đến 1,5kg, sải cánh rộng đến 1,5m, và thân dơi có màu vàng - đen ấn tượng. Điều kỳ lạ là dù thức ăn chính của chúng là hoa quả, nhưng chúng không bao giờ ăn hoa quả trong vườn của chùa, thay vào đó chúng thường bay đi xa để tìm kiếm thức ăn.
Điều thú vị là ở TP Sóc Trăng có nhiều ngôi chùa khác cũng có nhiều cây xanh, bóng mát và yên tĩnh tương tự như Chùa Dơi, nhưng loài dơi này chỉ chọn Chùa Dơi làm nơi cư trú. Ban ngày, đàn dơi treo mình lủng lẳng trên các cành cây để ngủ, và khoảng 18 giờ, chúng bay đi kiếm ăn trước khi quay về vào khoảng 5 giờ sáng hôm sau. Đàn dơi thường lượn vòng khi bay, không bay thẳng qua nóc ngôi chính điện của Chùa Dơi Sóc Trăng.
Đàn dơi bay đi kiếm ăn lúc trời chập choạng tối. Nguồn ảnh: Internet
Theo Hòa Thượng Kim Rêne, trụ trì của chùa, số lượng dơi tại Chùa Dơi đã giảm đáng kể trong những năm gần đây. Trước đây, đàn dơi có hàng chục ngàn con và đậu kín các ngọn cây, tạo ra tiếng kêu ồn ào khi bay. Nhưng hiện tại, không biết có còn vài ngàn con hay không.
Nhiều nguyên nhân đã đóng góp vào việc giảm số lượng dơi tại đây. Một nguyên nhân là do việc săn bắt dơi để làm thực phẩm cho các nhà hàng và quán nhậu địa phương và các tỉnh lân cận. Một nguyên nhân khác là sự thay đổi về đô thị hóa nhanh chóng, khiến cho không còn sự yên tĩnh và bình dị, và dơi đã bỏ đi.
Loài dơi có trọng lượng từ 0,7kg đến 1,5kg, sải cánh rộng đến 1,5m. Nguồn ảnh: Internet
Ngoài đàn dơi quý, Chùa Dơi còn có một khu mộ của những con heo được nuôi lâu năm tại chính ngôi chùa. Trên các tấm bia nhuộm màu thời gian, du khách có thể đọc được những dòng chữ như "Cô Năm Hợi" hay "Cô Bảy Hợi"...
Hòa Thượng Kim Rêne chia sẻ rằng cách đây khoảng 30 năm, một Phật tử làm công quả cho chùa phát hiện một con heo 5 móng nằm ngủ ngay cổng sau chùa. Vị Phật tử này đoán rằng có ai đó nuôi heo nhưng phát hiện ra một con có 5 móng, không dám nuôi và không dám giết nên đã mang gửi vào chùa gần nhất.
Theo người Khmer, con heo 5 móng được xem như "cốt tinh" của con người, nên những người làm công quả trong chùa đã nuôi con heo này. Về sau, nhiều người có heo 5 móng cũng đều mang đến chùa, và có thời điểm đàn heo lên đến gần chục con. Những con heo này được thả rông chứ không có chuồng trại.
Những ngôi mộ của các chú heo 5 móng. Nguồn ảnh: Internet
Năm 1996, "Cô Năm Hợi" qua đời và được chôn cất, xây mộ giống như con người ở khu đất phía sau chùa. Sau đó, các con heo 5 móng khác cũng qua đời và được chôn cất, xây mộ, với các bia ghi tên lần lượt như "Cô Sáu Hợi", "Cô Bảy Hợi"...
Hiện nay, phía sau khuôn viên của chùa vẫn còn một nghĩa địa dành cho việc chôn cất những con heo lạ sau khi chết, và truyền thuyết về loài heo này vẫn được dân gian truyền tai nhau.
Nét đẹp của quần thể kiến trúc độc lạ
Chùa Dơi được khởi công vào năm 1569 dương lịch, do ông Thạch Út là người đứng ra xây dựng. Ngôi chùa này được xây dựng theo lối kiến trúc Khmer cổ, chánh điện có bốn đầu mái cong vút và được chạm trổ hình rắn Naga, đỉnh mái có một ngọn tháp nhọn. Quanh chánh điện là các hàng cột đỡ, mỗi cột đều có một tượng tiên nữ Kemnar chắp hai tay trước ngực.
Điều đặc biệt là ngôi chùa này thờ Phật Thích Ca của cộng đồng dân tộc Khmer trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng. Trong chánh điện, có pho tượng Phật Thích Ca bằng đá nguyên khối đặt trên một tòa sen cao khoảng 2m và một pho tượng miêu tả Đức Phật cưỡi trên rắn thần Muchalinda. Các bức tranh trên tường miêu tả cuộc đời Đức Phật, từ lúc ra đời cho đến khi khai minh và nhập Niết bàn.
Khuôn viên chùa Dơi. Nguồn ảnh: Internet
Khi bước vào khuôn viên của Chùa Dơi, du khách sẽ được chứng kiến các công trình kiến trúc mang màu vàng rực rỡ như cổng chùa, các ngọn tháp, chánh điện và nhà Sala. Mái của tòa chánh điện có chiều dài gần 21m, chiều rộng hơn 11m, được xây dựng trên nền cao hơn mặt đất tự nhiên 1m, và nổi bật với kết cấu gồm 4 hệ thống mái chồng lên nhau. Mỗi mái đều được trang trí tượng hình rồng ở các góc, cùng nhiều tháp nhỏ và hình rắn Naga uốn lượn đầy tinh xảo phía đầu hồi chùa.
Năm 1999, Chùa Dơi đã được công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia. Năm 2013, khu du lịch Chùa Dơi được đưa vào hoạt động, phục vụ du khách đến tham quan và lễ Phật. Mỗi ngày, nơi đây thu hút hàng ngàn lượt du khách đến tham quan và thực hiện các nghi lễ tôn kính.