1. Những câu hỏi như vậy luôn được đặt ra, không chỉ với giới khoa học mà còn với tất cả mọi người.
Nghiên cứu của nhà tâm lý học Deirdre Barrett (Đại học Harvard) cho rằng, khoảng thời gian ngủ say có thể giúp chúng ta giải quyết các vấn đề nan giải, khó khăn xuất hiện vào ban ngày. “Giấc mơ chính là một phần của đời sống thực, nó không chỉ là sự phản ánh tư duy một cách đơn thuần mà còn góp phần định hướng và vận hành tư duy”- GS D.Barrett nói.
Giấc mơ là môt trong những trải nghiệm bí ẩn trong cuộc sống của mỗi chúng ta. Có rất nhiều điều kỳ lạ liên quan tới giấc mơ, tuy rằng 90% những giấc mơ sẽ được quên đi. Một nghiên cứu cho rằng, trong vòng 5 phút sau khi thức dậy, người ta sẽ quên đi 50% giấc mơ của mình (nếu có), và sau 10 phút, sẽ quên tới 90% những tình tiết trong giấc mơ ấy.
Theo lẽ thông thường, người ta nhìn thấy gì thì hình ảnh đó sẽ lưu lại trong não. Giấc mơ sẽ tái hiện một phần hình ảnh thu nhận được từ cuộc sống thực, rồi chuyển hóa trong vô thức hoặc ý thức thông qua hệ thần kinh chưa lịm hẳn.
Nhưng, giải thích thế nào về việc người mù cũng mơ, dù rằng họ không thể nhìn thấy những gì đã và đang diễn ra. Kể cả đó là một người mù bẩm sinh không hề có khái niệm gì về hình ảnh. Những giấc mơ giúp họ phần nào mường tượng về thế giới xung quanh theo trí tưởng tượng của mình. Tuy nhiên, những giấc mơ của người mù khá khác lạ so với những người bình thường.
Ngoại trừ những người gặp vấn đề về rối loạn tâm lý thì hầu hết con người đều mơ. Thường thì con người chỉ mơ về những người quen biết, có nghĩa là người đó đã tác động lên hệ thần kinh của chúng ta.
Nhưng thật khó giải thích khi ta mơ thấy một người hoàn toàn xa lạ, thậm chí còn trò chuyện với họ rất thân tình. Để rồi khi tỉnh dậy giấc mơ đó cứ ám ảnh mãi, khiến nhiều người suốt đời đi tìm “người trong mộng”.
Về nguyên tắc, não bộ con người không tự “sáng tạo” ra khuôn mặt trong giấc mơ. Hằng ngày chúng ta quen biết và gặp gỡ hàng trăm khuôn mặt, và rồi bất chợt một trong số đó đi vào giấc mơ của chúng ta một cách không lý giải nổi.
Những nghiên cứu được tiến hành kéo dài từ năm 1915 đến năm 1950 cho rằng hầu như giấc mơ đều tồn tại đơn sắc, nghĩa là chỉ có hai màu trắng đen.
Nhưng kết quả lại xoay chiều vào những năm 1960 khi có nghiên cứu đã chỉ ra rằng chỉ có 4,4% những giấc mơ của người dưới 25 tuổi là giấc mơ không màu. Điều đó có nghĩa giấc mơ của con người cũng biến đổi theo hoàn cảnh sống.
Làm việc căng thẳng khiến giấc ngủ không sâu dẫn tới những giấc mơ không lành.
2. Người ta đã rất công phu khi tìm hiểu tính tương đồng giữa thực tại và giấc mơ, để cắt nghĩa cuộc sống thực của mình.
Họ gọi đó là “Giấc mơ tiên tri”, với hy vọng sẽ được “dẫn lối, chỉ đường” cho cuộc sống của mình. Tuy nhiên “Giấc mơ tiên tri” thật ra là những thông tin ngẫu nhiên của não bộ nhưng lại trùng hợp với những điều xảy ra ở ngoài đời sống thực.
Cũng chính từ những “Giấc mơ tiên tri” đó, hình thành tâm lý có phần dị đoan về những giấc mơ. Ví dụ, người ta mơ một con số nào đó rồi dồn tiền mua vé số đúng con số đó với hy vọng làm giàu. Nhưng tất cả chỉ là con số không tròn trĩnh, không có giấc mơ chỉ bảo cho con người làm giàu.
Nhưng người ta cũng khó giải thích về giấc mơ tương phùng của những cặp sinh đôi. Họ là những đứa trẻ bị tách nhau từ bé, sống cách xa nhau, điều kiện sống khác nhau. Nhưng bất chợt một đêm nào đó, họ mơ về nhau, cồn cào cảm xúc phải tìm bằng được nhau. Và, thật kỳ lạ là họ biết chính xác nơi và thời điểm họ sẽ gặp nhau.
Nhà tâm lý học Ernest Hartmann khi nói về lý thuyết đương đại của những giấc mơ cho rằng “bất kỳ một trải nghiệm nào trong giấc mơ cũng gắn liền với cảm xúc”. Ông cũng cho rằng giấc mơ thường tái hiện lại ký ức đau buồn- có nghĩa là những gì người ta muốn quên đi thì giấc mơ lại lưu giữ chúng. Đây là cách bộ não “tái cấu trúc”.
Điều đó phổ biến ở người già, khi buổi tối họ thường mơ lại đoạn đường đời mình đã đi qua, như một bộ phim quay chậm. Và cũng chính điều đó khiến người già mất ngủ, sợ ngủ khi bị quá khứ ám ảnh.
Trẻ em cũng thường có những giấc mơ.
Giấc mơ có hại cho sức khỏe hay không? Câu hỏi đó cũng thật khó trả lời vì rằng những giấc mộng đẹp khiến con người phấn chấn, nhưng những cơn ác mộng lại tra tấn thần kinh. Theo giới nghiên cứu y học thì ai cũng có những giấc mơ, nhưng dù là giấc mơ đẹp hay ác mộng cũng đều làm giấc ngủ gián đoạn.
Nhiều người thường xuyên ngủ mê dẫn tới sức khỏe suy kiệt, tâm thần thiếu ổn định. Thuốc ngủ cũng không chữa được, mà phải nhờ vào những liệu pháp tâm lý.
Kết quả nghiên cứu của nhà tâm lý học Jennie Parker (Đại học West of England) cho rằng, không thể kiểm soát giấc mơ của mình, chỉ phải tìm cách hạn chế chúng giúp cho giấc ngủ không mộng mị. Với một người bình thường, mỗi đêm ngủ mơ 4 lần, nếu quá con số đó thì thần kinh sẽ bị mệt mỏi, căng thẳng.
Cuối cùng, giới khoa học khuyến cáo rằng không nên tin vào giấc mơ “chỉ lối” cho hoạt động của mình. Ví dụ, mơ gãy răng thì sẽ thế này: mơ bị gãy chân sẽ thế kia... Tất cả chỉ là những suy đoán lầm lạc, không cần thiết.