Chết vì cái đinh
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, ước tính có hàng trăm nghìn người tử vong do bệnh uốn ván, số liệu từ năm 2000 là 300.000 người chết vì trực khuẩn uốn ván.
Trường hợp của ông Nguyễn Văn Hiện trú tại Hưng Yên đang làm công nhân xây dựng ở Hà Nội. Trong một lần thu dọn đồ đạc, cốp pha ở bãi đất trống cạnh công trình, bất cẩn không may anh dẫm vào một miếng gỗ có dính cái đinh hoen gỉ.
Nghĩ sẽ không sao vì vết thương nhỏ chỉ bé xíu như cái đầu tăm với vết máu nhỏ ở mép bàn chân.
Công việc bận rộn, anh Hiện nhanh chóng quên đi vết thương và tiếp tục công việc của mình. Hai tuần sau anh thấy mệt mệt nên xin về nhà nghỉ ngơi. Về nhà, anh vẫn đi làm cùng vợ ở ngoài đồng nhưng người mệt và sốt nhẹ.
Cứ thế, 1 lần cứ sốt anh uống hạ sốt thấy lại đỡ. Đến khi ăn cơm anh cảm giác không nhai được cơm, khó nuốt, hàm cứng lại. Lúc này, anh đến phòng khám tư ở huyện khám, bác sĩ vừa thấy triệu chứng của anh Hiện, hỏi anh gần đây có vết thương nào không.
Anh kể lại gần 1 tháng trước có dẫm phải cái đinh nhưng vết thương nhỏ, không đi tiêm gì cả. Với triệu chứng co cứng hàm, khó nhai cơm, bác sĩ nghi ngờ anh bị uốn ván nên đề nghị anh Hiện đến bệnh viện lớn khám.
Anh đến bệnh viện tuyến tỉnh khám bác sĩ chẩn đoán uốn ván nhưng gia đình vẫn tin còn nước còn tát nên đưa anh lên Hà Nội.
Nằm viện Hà Nội được vài ngày, khi đó bệnh đã ở giai đoạn toàn phát người anh đau co thắt và người cứ cong lên như con tôm và từ từ chết vì co thắt khí quản, ngừng tim.
Hay như trường hợp của bé Nguyễn Hải H. 4 tuổi, trú tại Hoà Bình bị uốn ván nhưng gia đình không biết. Thấy con sốt cao nhưng không biết bệnh gì, cháu sốt người co cứng lại thì gia đình cho là bị co giật.
Khi lên viện bác sĩ chẩn đoán cháu bị uốn ván. Gia đình của bé cho biết bé hay đi chân đất và có lần dẫm phải chiếc cuốc han gỉ ở ngoài vườn chảy máu nhưng người nhà không để ý.
Bố mẹ bé ân hận vì nghĩ vết thương nhỏ không ngờ cháu nhiễm vi khuẩn uốn ván khi đến viện không cứu được vì bệnh đã ở giai đoạn toàn phát.
Cảnh giác từ những vết thương siêu nhỏ
Thạc sĩ Nguyễn Hồng Hà – Tổng thư ký hội truyền nhiễm Việt Nam - cho biết, uốn ván là một bệnh nhiễm trùng cấp tính việc điều trị còn rất nan giải nên bệnh có tỷ lệ tử vong cao do ngoại độc tố của trực khuẩn uốn ván (Clostridium tetani) gây ra.
Khi mắc bệnh uốn ván tỷ lệ tử vong từ 25 – 90%. Đặc biệt là uốn ván rốn ở trẻ sơ sinh, tử vong trên 95%.
Bệnh uốn ván hay gặp ở những vùng đông dân cư khí hậu nóng, ẩm có đất giàu chất hữu cơ. Mầm bệnh thấy chủ yếu ở trong đất và đường ruột của động vật và người.
Lây truyền chủ yếu do vết thương nhiễm bẩn (nhìn thấy rõ hoặc không). Vết thương có thể lớn hoặc nhỏ nhưng gần đây số các trường hợp có vết thương nhỏ đã trở nên nhiều hơn, có lẽ vì những vết thương nặng có nhiều khả năng được xử trí đúng cách hơn.
Các vết thương có thể nhỏ như gai đâm, đinh đâm, xước da, giập móng, ngoáy tai, xỉa răng... đến các vết thương to, rộng, nhiều ngóc ngách như gãy xương hở, bỏng sâu...
Thậm chí có thể gặp sau đẻ có kiểm soát tử cung, có sót rau, nạo thai, sau mổ đường tiêu hóa, cắt trĩ, cắt rốn với các dụng cụ bị nhiễm bẩn vẫn có thể mắc uốn ván.
Thời gian ủ bệnh tính từ lúc bị thương, trực khuẩn uốn ván xâm nhập cơ thể cho đến lúc bệnh xuất hiện, thay đổi theo từng người, nói chung từ 1 đến 60 ngày, thường là khoảng 5-10 ngày.
Khi xuất hiện các triệu chứng co cứng toàn thân và có cơn co giật đầu tiên, kéo dài trung bình 1 đến 7 ngày. Thời gian khởi phát càng ngắn thì bệnh càng nặng. Triệu chứng khởi đầu là cứng hàm gặp ở khoảng 75% các trường hợp.
Cứng hàm là hiện tượng co cứng cơ nhai và cơ thái dương, biểu hiện bằng sự hạn chế độ mở của miệng. Lúc đầu chỉ là mỏi hàm, khó nhai, khó há miệng, sau đó cứng hàm tăng dần và xuất hiện liên tục.
Bệnh nhân thấy đau vùng cơ nhai khi há miệng rồi đau liên tục vùng cơ nhai, không thể ăn và nói được.
Co cứng cơ toàn thân liên tục tăng lên khi có kích thích và rất đau. Điển hình thì người bệnh nhân ưỡn cong. Co cứng các cơ hô hấp làm giảm khả năng ho khạc, khạc yếu gây ứ đọng đờm dãi.
Nhiều trường hợp bệnh nhân co cứng cơ hô hấp tới mức độ di động lồng ngực không đảm bảo đủ chức năng thông khí, bệnh nhân trong tình trạng "chẹn ngực", cần hỗ trợ hô hấp cấp cứu. Cơ thanh quản có thể co cứng gây ngạt, ngừng thở-ngừng tim.
Nếu cứu được thì bệnh cũng để lại các biến chứng có thể là hậu quả của bệnh như co thắt thanh quản, gãy xương, tiêu cơ vân.
Đồng thời đi kèm hậu quả của điều trị như mất tri giác, sặc hoặc ngừng thở do thuốc an thần; là hậu quả của can thiệp như nhiễm trùng bệnh viện, viêm phổi do thở máy.
Theo thạc sĩ Hà cách phòng bệnh tốt nhất là tiêm uốn ván, ngoài ra khi có vết thương cần xử trí tiêm phòng uốn ván ngay, tốt nhất là trước 6 giờ. Có thể kết hợp cả tiêm kháng huyết thanh để phòng bệnh tốt hơn.