Bên dưới làn nước màu ngọc lam của Hồ Ohrid - "Hòn ngọc của vùng Balkan" - các nhà khoa học đã phát hiện ra nơi có thể là một trong những cộng đồng định cư sớm nhất của châu Âu và họ đang cố gắng giải đáp bí ẩn tại sao nó lại ẩn náu đằng sau một pháo đài phòng thủ có đến 100.000 chiếc chông.
Hồ Ohrid - "Hòn ngọc của vùng Balkan". Ảnh: Adnan Beci/AFP
Hồ Ohrid là một hồ nằm giữa biên giới tây nam Cộng hòa Macedonia và đông của quốc gia Albania. Ohrid là một trong những hồ sâu nhất châu Âu. Hồ cũng là một trong những hồ lâu đời nhất trên thế giới và đã tồn tại hơn 1 triệu năm.
Các nhà khảo cổ học tin rằng một đoạn bờ Hồ Ohrid ở phía Albania từng là nơi định cư của những ngôi nhà sàn cách đây khoảng 8.000 năm, khiến nó trở thành ngôi làng lâu đời nhất ở châu Âu được phát hiện cho đến nay.
Sau khi xác định niên đại bằng carbon phóng xạ, các nhà khoa học cho biết ngôi làng có niên đại khoảng từ 6000 đến 5800 trước Công nguyên.
Albert Hafner, Giáo sư khảo cổ học từ Đại học Bern của Thụy Sĩ nói với AFP rằng: "Ngôi làng lâu đời hơn vài trăm năm so với các địa điểm sinh sống khác dưới lòng hồ được biết đến trước đây ở Địa Trung Hải và vùng núi Alps. Theo hiểu biết của chúng tôi, ngôi làng này là lâu đời nhất ở châu Âu".
Các ngôi làng cổ xưa nhất khác như vậy đã được phát hiện ở dãy núi Alps của Ý và có niên đại khoảng 5000 năm trước Công nguyên, chuyên gia về các ngôi nhà ở hồ thời kỳ đồ đá mới ở châu Âu cho biết.
'Kho báu' của giới khảo cổ
Giáo sư Albert Hafner và nhóm các nhà khảo cổ Thụy Sĩ và Albania của ông đã dành 4 năm qua để tiến hành các cuộc khai quật tại Lin ở phía Albania của Hồ Ohrid.
Khu định cư được cho là nơi sinh sống của khoảng từ 200 đến 500 người, với những ngôi nhà sàn được xây dựng trên mặt hồ hoặc ở những khu vực thường xuyên bị ngập do nước dâng. Và nó đang dần tiết lộ một số bí mật đáng kinh ngạc.
Trong một lần lặn gần đây, các nhà khảo cổ học đã phát hiện ra bằng chứng cho thấy khu định cư được củng cố bằng hàng nghìn tấm ván có gắn chông nhọn - được sử dụng làm hàng rào phòng thủ.
Ngôi làng hiện chìm dưới lòng hồ cổ và đang được các nhà khảo cổ khám phá. Ảnh: Adnan Beci/AFP
"Để tự bảo vệ mình theo cách này, họ phải chặt một khu rừng" - các chuyên gia nhận xét.
Nhưng tại sao dân làng cần phải xây dựng những công sự rộng lớn như vậy để tự vệ? Các nhà khảo cổ vẫn đang tìm kiếm câu trả lời cho câu hỏi khó này.
Các nhà nghiên cứu ước tính rằng có khoảng 100.000 chiếc chông đã được cắm xuống đáy hồ gần làng, điều này khiến chuyên gia phải gọi phát hiện này là "một kho báu thực sự cho nghiên cứu".
Được sự hỗ trợ của các thợ lặn chuyên nghiệp, các nhà khảo cổ đã tìm kiếm dưới đáy hồ và thường phát hiện ra những mảnh gỗ hóa thạch và những mảnh gỗ sồi quý giá.
Nhà khảo cổ học người Albania, Adrian Anastasi, cho biết việc phân tích các vòng gỗ giúp nhóm tái tạo lại cuộc sống hàng ngày của cư dân trong khu vực – cung cấp "những hiểu biết có giá trị về điều kiện khí hậu và môi trường" từ thời kỳ này.
Một nhà khảo cổ học ghép các bằng chứng ở Hồ Ohrid. Ảnh: AFP
Các mảnh gỗ sồi giống như một chiếc đồng hồ Thụy Sĩ, rất chính xác, giống như một cuốn lịch.
"Để hiểu cấu trúc của địa điểm thời tiền sử này mà không làm hỏng nó, chúng tôi đang tiến hành nghiên cứu rất tỉ mỉ, di chuyển rất chậm và rất cẩn thận", Anastasi, người đứng đầu nhóm các nhà nghiên cứu Albania cho biết thêm. Thảm thực vật tươi tốt tại đáy hồ khiến công việc đôi khi bị chậm lại.
Anastasi nói: "Xây dựng ngôi làng nhà sàn của họ là một việc làm phức tạp, rất phức tạp, rất khó khăn và điều quan trọng là phải hiểu tại sao những người dân làng này lại tốn công đến vậy".
Hiện tại, các nhà khoa học nhận định có thể cho rằng ngôi làng này dựa vào nông nghiệp và chăn nuôi gia súc để làm sinh kế.
Các nhà khảo cổ thu thập bằng chứng khảo cổ ở dưới đáy Hồ Ohrid. Ảnh: Euro News
Ilir Gjepali, một giáo sư khảo cổ học người Albania làm việc tại địa điểm này cho biết: "Chúng tôi đã tìm thấy nhiều loại hạt giống, thực vật và xương của động vật hoang dã cũng như động vật đã được thuần hóa. Nhưng sẽ mất 20 nữa để địa điểm này được khám phá và nghiên cứu đầy đủ cũng như đưa ra kết luận cuối cùng.
Theo Anastasi, mỗi chuyến khai quật đều mang lại thông tin có giá trị, cho phép nhóm ghép lại bức tranh về cuộc sống dọc theo bờ Hồ Ohrid hàng nghìn năm trước – từ kiến trúc nhà ở đến cấu trúc cộng đồng của họ.
Hafner nói: "Đây là những địa điểm quan trọng thời tiền sử không chỉ được quan tâm trong khu vực mà còn cho toàn bộ Tây Nam châu Âu".
Nguồn: Science Alert/AFP
