Nga và Ukraine vẫn đang giao tranh trên quy mô lớn, cả trên bộ và bằng các cuộc không kích. Giới chức Nga cáo buộc Ukraine tập kích thành phố Belgorod hôm 30/12, khiến ít nhất 20 người thiệt mạng và hơn 100 người khác bị thương. Đây rõ ràng là phản ứng của Kiev sau cuộc tấn công tên lửa quy mô lớn của Nga vào một số thành phố của Ukraine một ngày trước đó.
Tuy nhiên, các chiến thuật du kích - bao gồm hoạt động phá hoại, đột kích, ám sát có chủ đích và cố gắng làm nổ tung các kho đạn dược, đường ống dẫn dầu và đường sắt - trở nên quan trọng hơn khi hai bên không đạt được tiến bộ đáng kể ở tiền tuyến.
Xe thiết giáp của Nga được chất lên các toa tàu gần biên giới Nga-Ukraine. Ảnh: AP
Ukraine chuyển hướng chiến thuật
Ngày 29/11, những đối tượng phá hoại đã đặt 4 khối chất nổ lên một đoàn tàu chở diesel và nhiên liệu máy bay của Nga ở cách biên giới Ukraine khoảng 4.800km. Các quan chức tình báo Ukraine cho biết, điều còn quan trọng hơn cả việc phá hủy đoàn tàu này là là thời điểm xảy ra vụ nổ.
Kiev muốn đoàn tàu nổ tung khi 50 toa tàu đang di chuyển qua đường hầm dài 15km xuyên qua dãy núi Severomuysky ở vùng Viễn Đông. Đây là hầm đường sắt dài nhất ở Nga.
Ukraine hy vọng có thể phá hủy một tuyến đường quan trọng mà Kiev cho là để vận chuyển vũ khí từ Triều Tiên tới Nga, vào thời điểm các lực lượng Ukraine ở tiền tuyến đang vật lộn để ngăn chặn các cuộc tấn công không ngừng của Nga. Các đoàn tàu có thể được thay thế và đường ray được sửa chữa nhanh chóng. Tuy nhiên, thiệt hại nghiêm trọng đối với đường hầm vốn phải mất hàng thập kỷ để xây dựng này sẽ không dễ khắc phục.
Truyền thông Nga khi đó đưa tin một đám cháy xảy ra ở đường hầm Severomuysky và dẫn lời các quan chức cho biết nguyên nhân là do “một thiết bị không xác định đã phát nổ”. Mức độ thiệt hại không được thông báo chi tiết.
Vụ nổ thứ hai trên tuyến đường sắt thay thế gần đó xảy ra trong vòng 48 giờ sau đó.
Kết hợp với các hành động phá hoại khác trên lãnh thổ Nga và đằng sau phòng tuyến của Nga ở Ukraine, các vụ nổ nhằm vào tuyến đường sắt báo hiệu Kiev đang sử dụng chiến thuật bất thường.
Ông Seth G. Jones, nhà phân tích tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, từng là cố vấn cho tư lệnh Lực lượng đặc nhiệm của Mỹ ở Afghanistan, cho biết: “Cuộc xung đột ở Ukraine đang thay đổi khi Kiev gia tăng số lượng các hoạt động du kích chống lại lực lượng Nga và giảm các chiến dịch thông thường”.
Nga, với dân số gấp 3 lần Ukraine và có một tổ hợp công nghiệp quân sự lớn hơn nhiều so với nước láng giềng, hiện có lợi thế trong tác chiến thông thường, đặc biệt là khi cam kết hỗ trợ quân sự lâu dài của phương Tây dành cho Ukraine đang bị đặt dấu hỏi.
Nhắm vào xương sống của Nga
Lực lượng du kích Ukraine cho biết họ đã cho nổ tung một đoàn tàu chở hàng của Nga vào ngày 15/12 khi nó đang vận chuyển đạn dược và nhiên liệu từ Crimea đến Melitopol, miền nam Ukraine.
Các cuộc tấn công trước đó nhằm vào các tuyến đường sắt bên ngoài Dãy núi Ural, vốn là rào cản tự nhiên giữ an toàn cho các cơ sở hạ tầng quân sự quan trọng của Nga, cho thấy chiến thuật du kích có thể gây ra những tác động lớn.
Phía Ukraine thường không lên tiếng về các hoạt động phá hoại ở Nga, nhưng lần này họ muốn Điện Kremlin biết ai đứng đằng sau các vụ tấn công.
“Các cơ quan tình báo của Nga nên làm quen với thực tế là người của chúng tôi có mặt ở khắp mọi nơi”, một quan chức cấp cao của Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) cho biết sau vụ tấn công nhằm vào tuyến đường sắt thứ hai, đồng thời cung cấp thông tin chi tiết về hoạt động với điều kiện giấu tên vì lý do an ninh.
Quan chức này cũng cung cấp thông tin về các cuộc tấn công nhằm vào tuyến đường sắt của Nga. Các chi tiết đều trùng với thông tin do chính quyền Nga công bố, video từ hiện trường và báo cáo của các phương tiện truyền thông Nga.
Các tuyến đường sắt rất quan trọng đối với Nga bởi chúng được thiết kế để trở thành xương sống của hệ thống cung cấp từ thời Liên Xô. Cuộc tấn công táo bạo vào đường hầm ở vùng Viễn Đông của Nga có thể sẽ là mối lo ngại đặc biệt đối với Điện Kremlin, bà Emily Ferris, nhà nghiên cứu chuyên về Nga tại Viện RUSI có trụ sở tại Anh, cho biết.
“Làm thế nào để đảm bảo an toàn cho những tuyến đường sắt dài và dễ bị tấn công là điều khiến Nga bận tâm trong hơn một thế kỷ”, bà Ferris nói.
Chỉ có hai tuyến đường sắt trải dài khắp vùng đất rộng lớn của Nga: tuyến xuyên Siberia, trải dài 9.289km từ Vladivostok đến Moscow, và tuyến đường sắt Baikal-Amur (BAM) chạy từ một điểm gần Thái Bình Dương kéo dài khoảng 4.200km trước khi liên kết với tuyến xuyên Siberia.
Đó cũng là những tuyến đường sắt nối Nga với Trung Quốc. Trong bối cảnh thương mại giữa Nga và Trung Quốc ngày càng gia tăng, các tuyến này trở nên quan trọng hơn bao giờ hết, về mặt kinh tế và quân sự đối với Điện Kremlin. Nhưng việc bảo vệ các tuyến đường này là một thách thức bởi chúng trải dài qua vùng đồng bằng Siberia, những khu rừng rậm rạp và các những thảo nguyên rộng lớn.
Hệ thống đường sắt liên kết của Nga và Belarus đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển nhanh chóng của quân đội và thiết bị giữa hai nước, cho phép Belarus đóng vai trò là bàn đạp cho cuộc tấn công của Moscow vào Kiev từ phía Bắc vào tháng 2/2022.
Theo bà Ferriss, chính các cuộc tấn công nhằm vào mạng lưới đường sắt trên tuyến này đã làm tăng thêm những khó khăn về hậu cần của Nga trong những ngày đầu của cuộc xung đột và cũng góp phần khiến Moscow thất bại trong chiến dịch tấn công vào Kiev.
Tháng 11, cơ quan tình báo của Bộ Quốc phòng Anh nhận định: “17 tháng sau khi sự cố đầu tiên được báo cáo, các vụ phá hoại nhằm vào tuyến đường sắt Nga tiếp tục là một thách thức đáng kể đối với chính quyền Moscow”.
Cơ quan tình báo quân sự Ukraine cuối tháng 11 cho biết các đặc vụ của họ đang nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng đường sắt trên khắp nước Nga. Cơ quan này cũng thừa nhận gây ra một loạt vụ hỏa hoạn nhằm vào các công trình của Nga được sử dụng để chứa các thiết bị nhạy cảm điều phối nhiều hoạt động như kiểm soát nhà ga, giám sát đoàn tàu và phát tín hiệu đường sắt.
Israel lần đầu có động thái đặc biệt: Thay đổi chiến thuật cho giai đoạn mới của cuộc chiến