Ukraine quay lưng với Nga
Chắc chắn, Tổng thống Nga Vladimir Putin không tham gia tranh cử tổng thống Ukraine. Nhưng có lẽ ông Putin là người bị thiệt nhiều nhất trong cuộc bỏ phiếu này.
Chỉ 1 trong 39 ứng viên tham gia bầu chọn vào ngày 1/4 vừa qua đề xuất ý tưởng thúc đẩy mối quan hệ Nga - Ukraine. Ứng viên này chỉ nhận được ít hơn 12% số phiếu bầu từ cử tri.
Khi Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014 và gửi quân đội tới ủng hộ phe nổi dậy ở miền đông Ukraine, ông Putin dường như đã vô tình "giúp" xây dựng một Ukraine mạnh mẽ hơn. Trước đó, đất nước này bị chia rẽ bởi sự khác biệt trong ngôn ngữ và địa lý. Ngày nay, Ukraine đoàn kết nhờ vào lý tưởng ủng hộ sự độc lập quốc gia và bài-Putin.
Có thể thấy qua những ứng viên của cuộc bỏ phiếu hôm 1/4 rằng, Ukraine đã quay lưng lại với Moskva và hoàn toàn theo đuổi mô hình dân chủ của các nước châu Âu.
"Sau những chuyện xảy ra vào năm 2014, sự ủng hộ đối với việc Ukraine gia nhập liên minh Á-Âu với Nga đã hoàn toàn sụp đổ," ông Oleksiy Haran, giám đốc nghiên cứu tại Quỹ Sáng kiến Dân chủ Ilko Kucheriv ở Kiev, cho biết.
Ông Putin tại buổi lễ khánh thành cầu Crimea, nối Nga với bán đảo này. Ảnh: AFP
Mặc cho cuộc chiến ở miền đông vẫn đang tiếp diễn và tăng trưởng kinh tế trì trệ, Ukraine vẫn tổ chức được cuộc bầu cử với số lượng ứng cử viên cạnh tranh nhất trong lịch sử.
Gần 1/3 cử tri Ukraine đã bỏ phiếu cho ông Volodymyr Zelensky, một danh hài 41 tuổi. Tuy không có kinh nghiệm chính trị, nhưng người đàn ông này đã được các cử tri coi là làn gió mới trên chính trường, với lời hứa giải quyết nạn tham nhũng và những vấn đề chính trị phức tạp khác trong đất nước.
Những người ủng hộ hi vọng ông Zelensky sẽ thay thế những nhân vật chính trị kì cựu của đất nước này.
Ngày 21/4, ứng cử viên Zelensky sẽ đối đầu với tổng thống Petro Poroshenko trong cuộc bỏ phiếu lần 2. Ông Poroshenko chỉ nhận được 16% phiếu bầu trong lần bỏ phiếu đầu tiên, và chiến dịch tranh cử của ông được xây dựng quanh khẩu hiệu "Language. Faith. Army" (Tạm dịch: Ngôn ngữ. Niềm tin. Quân đội).
Ứng cử viên tổng thống Zelensky phát biểu sau cuộc bầu cử. Ảnh: Emilio Morenatti / Associated Press
Cuộc bỏ phiếu tối ngày 1/4 cho thấy hoạt động tranh cử ở Ukraine hoàn toàn trái ngược với tranh cử ở Nga. Năm ngoái, ông Putin đã giành chiến thắng vang dội cho nhiệm kì tổng thống lần thứ 4 mà không thực sự phải đối đầu với bất kì đối thủ nào.
Ivona Kostyna, một chuyên viên của tổ chức ủng hộ các cựu chiến binh chống lại phe nổi dậy ở miền đông Ukraine, nói chiến tranh với Nga đã khiến người Ukraine đoàn kết hơn.
"Tất nhiên chiến tranh không bao giờ là điều tốt đẹp. Nhưng khi cuộc chiến bắt đầu, mọi người bắt đầu đoàn kết với nhau dựa trên những giá trị chung, đó là lãnh thổ của Ukraine, nền tự do độc lập, sự an toàn và quyền được tự do lựa chọn."
"Đó thực sự là bước ngoặt. Thật thú vị khi thấy phản ứng của mọi người," bà Kostyna nói.
Ông Zelensky từng đóng trong một bộ phim hài với vai diễn là một giáo viên lịch sử vô tình trở thành tổng thống và chống lại những thế lực chính trị cấp cao.
Mở hòm kiểm phiếu ở Ukraine vào ngày 1/4. Ảnh: Evgeniy Maloletka / Associated Press
Ứng viên Zelensky nhận được sự ủng hộ lớn ở miền đông và đông nam. Trước năm 2014, những vùng này nghiêng về việc củng cố mối quan hệ với Nga. Vùng phía tây và vùng trung tâm của Ukraine lại nghiêng về Phương Tây.
Nhưng sau khi cuộc chiến nổ ra ở Donbas, ngày càng nhiều cư dân Ukraine ủng hộ đất nước này theo đuổi mô hình dân chủ của Phương Tây và tránh xa quỹ đạo của Moskva.
Tiếng Nga và tiếng Ukraine
Ngôn ngữ cũng là một vấn đề "nhức nhối" trong nền chính trị của Ukraine hàng thập kỉ qua.
Thời Liên Xô, ngôn ngữ chính được sử dụng là tiếng Nga.
Từ khi độc lập, tiếng Ukraine đã trở nên phổ biến hơn và đã được ưu tiên dùng ở trường học và các văn phòng chính phủ. Tiếng Nga vẫn phổ biến ở vùng đông nam.
Ông Poroshenko đã thể hiện quan điểm ủng hộ mạnh mẽ với tiếng Ukraine, chặn các trang mạng xã hội, website tiếng Nga, và đề cao hình ảnh của những người theo chủ nghĩa dân tộc Ukraine. Trong khi đó, quan điểm tự do của Zelensky đối với ngôn ngữ và lịch sử Ukraine lại nhận được sự ủng hộ của phần đông cử tri vùng đông nam.
Ông Zelensky không ngại ngần vì là một người sử dụng tiếng Nga, mặc dù ông có thể - và thực sự - sử dụng tiếng Ukraine. Ông khẳng định mong muốn tiếng Ukraine là ngôn ngữ của quốc gia, nhưng không đưa vấn đề này trở thành một phần trong chiến dịch tranh cử của mình.
Ông Poroshenko sẽ có một cuộc chiến khó khăn trước mắt để khép lại cách biệt quá xa với ông Zelensky vào ngày 21/4 tới. Nếu ông Poroshenko thất bại, Ukraine có khả năng cao sẽ có một tổng thống mới.