Người chiến thắng cuộc bầu cử tổng thống Mỹ ngày 5-11 sẽ lãnh đạo một quốc gia hơn 330 triệu dân, song cuộc đua gần như chắc chắn được quyết định bởi hàng chục ngàn cử tri - một phần nhỏ dân số - tại một số ít bang chiến trường then chốt.
Reuters cho biết chỉ có 7 trên 50 bang thực sự cạnh tranh trong năm 2024, khi phần còn lại đã thể hiện rõ sẽ nghiêng về Đảng Dân chủ hoặc Đảng Cộng hòa. Trong số 7 bang dao động này, Pennsylvania được đánh giá là bang quan trọng nhất, có khả năng xác định chủ nhân tiếp theo của Nhà Trắng.
Chiến lược của các ứng viên đã phản ánh thực tế này, khi phần lớn chi tiêu quảng cáo và sự kiện vận động tranh cử của ông Donald Trump và bà Kamala Harris đều hướng tới 7 bang chiến trường.
Tại sao tổng thống Mỹ không được bầu bằng phiếu phổ thông?
Khi đi bầu vào tháng 11, người dân Mỹ không trực tiếp bỏ phiếu cho ứng viên mà chỉ lựa chọn các đại cử tri tại bang mình sinh sống. Mỗi tiểu bang được phân bổ số lượng đại cử tri nhất định dựa theo dân số. Sau đó, những đại cử tri này chính thức bỏ phiếu bầu tổng thống.
Để chiến thắng, ứng viên cần ít nhất 270/538 phiếu đại cử tri.
Nguồn: CNN - Việt hóa: Phương Võ - Thanh Long
Một ứng viên có thể giành được nhiều phiếu phổ thông hơn nhưng vẫn thất bại vì thua phiếu đại cử tri. Năm 2020, ông Donald Trump thua khoảng 3 triệu phiếu phổ thông nhưng vẫn thắng bà Hillary Clinton vì nhiều phiếu đại cử tri hơn.
Trong trường hợp hòa 269-269, Hạ viện Mỹ sẽ chọn tổng thống, với mỗi bang đại diện cho một phiếu bầu. Đây là kịch bản mà giới phân tích cho rằng ông Trump sẽ đạt được lợi thế.
Nếu mọi bang, ngoài các bang chiến trường, bỏ phiếu như dự kiến, Phó Tổng thống Kamala Harris sẽ có 226 phiếu đại cử tri, còn ông Donald Trump có 219 phiếu, với 93 phiếu còn lại chưa rõ thắng thua.
Có những bang chiến trường nào?
7 bang chiến trường trong năm 2024 gồm Michigan, Pennsylvania, Wisconsin, Arizona, Georgia, Nevada và Bắc Carolina.
Michigan, Pennsylvania và Wisconsin vốn là “bức tường xanh”, liên tục bỏ phiếu cho các ứng viên Đảng Dân chủ. Song, vào năm 2016, ông Trump chiến thắng tại cả 3 bang này - một yếu tố thúc đẩy chiến thắng bất ngờ trước ứng viên Hillary Clinton.
4 năm sau, ông Joe Biden trở thành chủ nhân Nhà Trắng khi giành lại Michigan, Wisconsin và Pennsylvania, đồng thời ghi nhận bước ngoặt tại Georgia và Arizona - hai bang trước đây bỏ phiếu cho Đảng Cộng hòa.
Cử tri xếp hàng bỏ phiếu sớm tại thị trấn Cary, bang Bắc Carolina hôm 17-10. Ảnh: newsobserver.com
Kết quả đang sít sao tới mức nào?
Tính đến ngày 3-11, theo công cụ theo dõi thăm dò công khai của tờ New York Times, cả 7 bang chiến trường đang trong thế cân bằng. Ông Trump dẫn trước 3 điểm phần trăm ở Arizona trong khi tại 6 bang còn lại, 2 ứng viên chỉ cách nhau trung bình một điểm.
Cuộc đua năm 2024 dường như còn gay cấn hơn cả năm 2020. Năm 2020, chỉ cần 43.000 phiếu bầu ở 3 bang chuyển từ ông Biden sang ông Trump là đủ để cựu tổng thống tái đắc cử.
Tại sao Pennsylvania quan trọng?
Pennsylvania có tới 19 phiếu đại cử tri, đứng đầu trong số các bang chiến trường.
Nếu thua tại Pennsylvania, bà Harris sẽ cần North Carolina hoặc Georgia - hai bang đã bỏ phiếu cho Đảng Dân chủ ba lần trong 4 thập niên qua - để đến gần với chiến thắng.
Trong khi đó, nếu ông Trump thua tại Pennsylvania, cựu tổng thống cần Wisconsin hoặc Michigan, nơi bỏ phiếu cho Đảng Cộng hòa đúng một lần vào năm 2020 kể từ những năm 1980.
Cả hai chiến dịch đều coi Pennsylvania là bang ưu tiên hàng đầu, khi bà Harris và ông Trump dành nhiều thời gian nhất tại đây. Tính đến ngày 7-10, các chiến dịch và đồng minh chi 279,3 triệu USD cho quảng cáo tại Pennsylvania, vượt xa vị trí thứ 2 là Michigan với 75 triệu USD.
Ông Trump sẽ tái đắc cử hay bà Harris trở thành nữ tổng thống đầu tiên của Mỹ? - Ảnh: Bloomberg
Lý do một hạt của Nebraska lại thu hút sự chú ý
48 bang của Mỹ áp dụng nguyên tắc “được ăn cả”, khi ứng viên nhận được nhiều phiếu bầu nhất sẽ có tất cả phiếu đại cử tri của bang đó. Tuy nhiên, Nebraska và Maine phân bổ phiếu đại cử tri theo từng khu vực bầu cử quốc hội của bang. Năm 2020, ông Biden có một trong 5 phiếu đại cử tri của Nebraska, còn ông Trump có một trong 4 phiếu đại cử tri của Maine.
Một phiếu đại cử tri ở khu vực bầu cử hạt số 2 của Nebraska, tập trung ở Omaha, được đánh giá là cạnh tranh gay gắt. Một số nhà phân tích độc lập nhận định phiếu này có thể thuộc về bà Harris. Cả hai đảng đã chi hàng triệu USD phát sóng quảng cáo tại riêng Omaha.
Phiếu bầu này rất quan trọng. Nếu bà Harris thắng ở Michigan, Pennsylvania và Wisconsin, trong khi ông Trump đạt được 4 bang chiến trường còn lại, thì khu vực bầu cử hạt số 2 của Nebraska sẽ quyết định hoặc kết quả bầu cử hòa nhau hoặc bà Harris thắng thế.
