Ngày 26/8, Nga đã thực hiện cuộc tấn công tầm xa lớn nhất vào Ukraine cho đến nay, phóng ít nhất 127 tên lửa và 109 UAV. Một yếu tố bất ngờ trong cuộc tấn công này là sự tham gia của máy bay ném bom chiến lược Tu-95, phóng tên lửa hành trình từ khu vực Volgograd và Biển Caspi.
Máy bay ném bom chiến lược Tu-95MS. Ảnh: TASS
Tu-95MS mang tối đa tên lửa
Bộ Tư lệnh Không quân Ukraine thông báo, tổng cộng 77 tên lửa hành trình Kh-101 đã bay vào không phận Ukraine. Vào khoảng 5h sáng, các báo cáo về mối đe dọa cho biết có 11 máy bay Tu-95MS đang hoạt động.
Mỗi máy bay ném bom Tu-95 có thể mang 8 tên lửa Kh-101.
Tu-95 có thể mang tới 6 tên lửa loại Kh-55/Kh-555 ở bệ phóng bên trong. Tuy nhiên, vì tên lửa Kh-101 lớn hơn và không thể lắp vào ống phóng bên trong nên Nga phải sử dụng các giá treo bên ngoài để phóng chúng.
Một chiếc Tu-95 thường phóng từ 1-3 tên lửa. Ví dụ, vào đêm 21/3/2024, nhóm 11 máy bay ném bom Tu-95 đã phóng tổng cộng 29 tên lửa. Gần đây nhất, vào ngày 27/8, Không quân Ukraine cho biết, một số máy bay ném bom Tu-95 tham gia tấn công đã phóng 5 tên lửa Kh-101.
Vì vậy, việc Tu-95 mang tối đa số vũ khí trang bị thực sự là điều hiếm gặp đối. Người ta tin rằng việc sử dụng máy bay ném bom chiến lược với tải trọng chiến đấu tối thiểu giúp giảm thiểu tình trạng hao mòn cho những chiếc máy bay này.
Do đó, quyết định để Tu-95 mang tối đa số vũ khí có thể cần sự cho phép từ cấp trên hoặc có thể đến trực tiếp từ Điện Kremlin.
Điều bất thường của Tu-22M3
Một điều bất ngờ khác trong cuộc tấn công ngày 26/8 liên quan đến Tu-22M3. Máy bay này đã phóng tên lửa Kh-22 từ không phận trên vùng Voronezh. Điều đáng chú ý là vào khoảng 8h ngày hôm đó, Không quân Ukraine đã báo cáo đã chặn sáu 6 máy bay Tu-22M3.
Máy bay ném bom Tu-22M3 của Nga mang tên lửa hành trình Kh-22. Ảnh: KT
Các báo cáo nói rằng chỉ có 3 tên lửa Kh-22 được phóng ra, trong đó chỉ có 1 tên lửa bị đánh chặn. Vì mỗi chiếc Tu-22M3 có thể mang theo tối đa 3 tên lửa Kh-22, điều này có nghĩa là tổng số tên lửa phóng ra đáng lẽ phải lên tới 18 quả. Thông thường, mỗi máy bay này chỉ mang theo một hoặc hai tên lửa và việc triển khai chúng cũng khá rời rạc.
Theo nguồn tin từ Ukraine, một lý do có thể dẫn đến những thông tin không nhất quán như vậy là các phi công Nga đã gặp trục trặc hoặc Lực lượng Phòng vệ Ukraine đã đánh chặn thành công tên lửa hoặc một số quả Kh-22 có thể đã rơi xuống khu vực Voronezh.
Những thiết kễ lỗi thời nhưng vẫn hiệu quả bền bỉ
Các nhà phân tích và chuyên gia quân sự phương Tây có nhiều ý kiến khác nhau về máy bay ném bom T-22 và Tu-95 của Nga. Họ thừa nhận chúng có thiết kế lỗi thời nhưng vẫn đem lại hiệu quả bền bỉ trong các nhiệm vụ cụ thể.
Tu-95 thường được coi là di sản, có nguồn gốc từ thời kỳ đầu Chiến tranh Lạnh. Tuy nhiên, bất chấp tình trạng lỗi thời, Tu-95 vẫn tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong kho vũ khí chiến lược của Nga, nhờ một loạt các nâng cấp hiện đại.
Các nhà phân tích quân sự Mỹ thừa nhận, việc trang bị cho Tu-95 tên lửa hành trình Kh-55 mang lại cho nó “một cuộc sống mới đáng gờm” trong thế kỷ 21. Những tên lửa này có khả năng đáng kinh ngạc với tầm bắn 3.200km và tốc độ lên tới Mach 2,8 khiến chúng trở thành thách thức đối với các hệ thống phòng không hiện đại.
Mặc dù Tu-95 có tốc độ chậm và dễ bị các máy bay chiến đấu hiện đại tấn công, nhưng khả năng mang và phóng tên lửa hành trình tàng hình tầm xa cho phép nó hoạt động hiệu quả từ khoảng cách an toàn bên ngoài tầm bao quát của hệ thống phòng không của đối phương. Lợi thế chiến lược này khiến một số nhà phân tích tin rằng Tu-95 sẽ tiếp tục gây ra mối đe dọa đáng kể trong nhiều năm tới.
Về máy bay ném bom Tu-22M3, giới phân tích phương Tây coi đây là một hệ thống mạnh mẽ nhưng đã cũ. Tu-22M được thiết kế cho các nhiệm vụ tấn công trên biển tầm xa và có thể mang tên lửa chống hạm, gây ra mối đe dọa đáng kể cho lực lượng hải quân. Tuy nhiên, giống như Tu-95, nó phải đối mặt với những thách thức do tuổi đời cao và sự xuất hiện của các hệ thống phòng không tiên tiến hơn cũng như máy bay tàng hình.
Nhìn chung, mặc dù máy bay ném bom Tu-95 và Tu-22 có vẻ lỗi thời ở một số khía cạnh, nhưng khả năng mang tên lửa tầm xa hiện đại của chúng đảm bảo chúng vẫn là một phần quan trọng và đáng gờm trong kho vũ khí chiến lược của Nga.