Súng trường tiến công 9A-91 là sản phẩm độc đáo của Phòng thiết kế KBP phát triển vào năm 1991 dành cho các đơn vị quân đội, cảnh sát Nga. Đây là mẫu súng chủ lực của KBP nhằm cạnh tranh với thiết kế tương tự SR-3/3M của Phòng thiết kế TsNIITochMash.
Nhờ thiết kế ít phức tạp hơn so với súng SR-3/3M giúp giảm chi phí sản xuất, hiện nay 9A-91 đang có mặt trong trang bị của quân đội một số nước như Mông Cổ, Kyrgyzstan, Kazakhstan, Uzbekistan, Syria và đặc biệt là Quân đội Nhân dân Lào.
Hai mẫu súng trường tiến công sử dụng đạn 9x39 mm của Nga: 9A-91(trên) và SR-3M (dưới).
Nhỏ gọn như tiểu liên nhưng đảm bảo uy lực như súng trường
Súng trường 9A-91 có chiều dài 605 mm, 385 mm với báng gập, trọng lượng 2,1 kg, khiến nó trở thành khẩu súng trường tiến công nhỏ nhất thế giới. Nhỏ gọn nhưng vẫn đảm bảo uy lực mạnh, 9A-91 rất phù hợp với các đơn vị đặc nhiệm chiến đấu luồn sâu, các đơn vị cảnh sát chống khủng bố cần đơn giản hóa trang bị.
Mặc dù 9A-91 có dáng dấp của một khẩu tiểu liên nhưng lại có nguyên tắc hoạt động như một súng trường tiến công.
A-91 có chế độ bắn hoàn toàn tự động với cơ chế trích khí dài với piston dài, bệ khóa nòng gắn khóa nòng xoay.
Bệ khóa nòng gắn khóa nòng xoay, khóa nòng của 9A-91 có 4 rãnh. Thoi nạp đạn xoay sẽ khóa viên đạn cố định vào khoang chứa đạn với 4 móc. Nó có hai chế độ bắn là từng phát và hoàn toàn tự động.
Ngoài báng súng gấp bằng nhựa tất cả các bộ phận còn lại đều được làm bằng thép. Súng trường 9A-91 có thiết kế nhỏ gọn như một súng tiểu liên nhưng lại bao gồm sức mạnh của một khẩu súng trường.
Hình ảnh nữ quân nhân Quân đội Lào huấn luyện với súng với 9A91 gắn kính ngắm PK-01.
Cỡ đạn đặc biệt cho khả năng xuyên giáp cực mạnh và chính xác cực cao
9A-91 sử dụng cỡ đạn 9x39 mm cơ số 20 viên. Máy cò có 2 chế độ bắn phát một và liên thanh. Súng trường này có tầm bắn hiệu quả khoảng 100m với thước ngắm cơ khí, 200m với kính ngắm.
Nhà sản xuất đã chế tạo một số phụ kiện đặc biệt dành cho súng trường tí hon này như kính ngắm, thiết bị chỉ thị mục tiêu laser. Ngoài vai trò cận chiến, súng trường 9A-91 có thể hoạt động như một súng bắn tỉa ở cự ly gần rất hiệu quả.
Súng có thể sử dụng chung với kính ngắm PSO-1, kính chuẩn trực PK-01, kính ngắm đêm NSPU-3 hay thiết bị chỉ thị laser ЦЛ-03. Nếu trang bị kèm theo kính ngắm quang học PSO-1, súng trường 9A-91 có thể hạ gục mục tiêu ở cự ly tới 400 m.
Ngoài vai trò cận chiến, 9A-91 có thể sử dụng như một súng bắn tỉa. Khi sử dụng kính ngắm chuyên dụng, 9A-91 có thể tiêu diệt mục tiêu ở cự ly 200 mét.
Hình ảnh 9A91 với kính ngắm PSO-1
9A91 có thể gắn ống phóng lựu GP-95 nhưng ít khi được sử dụng do nó không đủ ổn định khi tiến hành phóng lựu đạn.
Súng trường 9A-91 với ống phóng lựu gắn dưới nòng.
9A-91 sử dụng loại đạn cận âm có khả năng tiêu diệt mục tiêu một cách bí mật thông qua một ống giảm thanh. Đạn cận sử dụng cho súng trường 9A-91 có thiết kế rất đặc biệt giúp nó không bị văng khi bắn vào các vật cứng. Giải pháp thiết kế này giúp hạn chế các thương vong ngoài dự kiến khi tác chiến trong môi trường đô thị.
Nhìn bề ngoài thì 9A-91 trông giống như một khẩu tiểu liên nhưng bắn loại đạn súng trường cận âm mạnh hơn nhiều như đạn cận âm xuyên giáp (SP-6) hay cận âm dạng bi (SP-5) nên nó được xem là súng trường tấn công chứ không phải tiểu liên.
Một loại đạn xuyên giáp riêng đã được phát triển cho nó là PAB-9 một dạng tương tự nhưng rẻ hơn loại đạn SP-6. Với tầm bắn 100 m loại đạn này có thể xuyên thủng giáp thép dày 8 mm.
Hình ảnh các loại đạn xuyên giáp dành cho súng 9A91 từ trái qua phải: SP-5, SP-6, SPP, PAB-9, BP.
Loại đạn 9x39 mm của súng trường này có thiết kế độc đáo, nó không bị văng khi bắn vào các vật cứng bằng kim loại. Tính năng này rất quan trọng khi tác chiến ở bên trong các tòa nhà giúp tránh các thương vong ngoài ý muốn.
Không khó để nhận thấy rằng để bảo vệ cho một Hội nghị cấp cao diễn ra trong khu vực đô thị tập trung nhiều khách du lịch, quân cảnh Lào được trang bị loại vũ khí có sức sát thương lớn, khả năng xuyên giáp mạnh nhưng vẫn có độ chính xác cao, không bị văng khi bắn vào các vật cứng bằng kim loại, hạn chế tối đa thiệt hại nhân mạng ngoài mong muốn.
Bên cạnh đó, 9A91 tiếp tục được Cục thiết kế KBP Nga sử dụng để phát triển thành súng bắn tỉa VSK-94. VSK-94 sử dụng hệ cơ chế nạp đạn bằng khí nén với hệ thống thống trích khí của 9A-91 cùng với thoi nạp đạn xoay.
Các bộ phận của súng được làm bằng các thép ép. Khung báng súng, tay cầm và tay cầm cò súng bằng nhựa tổng hợp. VSK-94 được trang bị ống nhắm PSO-1 4X cũng như hệ thống ngắm bằng điểm ruồi tiêu chuẩn của khẩu 9A-91.
Có thể thấy rằng, với 9A91, quân đội Lào đã có một thứ vũ khí mạnh mẽ, hiệu quả nhất là có khả năng xuyên giáp trong tác chiến môi trường đô thị, rất thích hợp để trang bị cho các đơn vị đặc nhiệm, đặc công.