Diễn ra trong bối cảnh mối quan hệ Mỹ- Trung đối mặt với hàng loạt các căng thẳng, trong đó có vấn đề thương mại, Biển Đông… Đối thoại lần này được cho là cơ hội để hai bên hạ nhiệt những căng thẳng, trước thềm cuộc hội đàm cấp cao giữa Tổng thống Mỹ và Chủ tịch Trung Quốc bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 vào cuối tháng 11/2018.
Hàng loạt các vấn đề nóng được đề cập trong cuộc đối thoại hôm 9/11, trong đó đặc biệt là vấn đề căng thẳng thương mại song phương. Quan hệ Mỹ - Trung thời gian qua có dấu hiệu đi xuống trên nhiều phương diện. Trong đó, đối đầu thương mại trở thành điểm nóng nhất, với các biện pháp trả đũa áp thuế lẫn nhau giữa hai cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới.
Phát biểu tại Cuộc đối thoại, quan chức hai bên đều cảnh báo những tác động của cuộc chiến thương mại sẽ gây tổn hại cho cả hai bên, đồng thời kêu gọi để ngỏ các cơ chế đối thoại.
Trong khi đó, liên quan đến những căng thẳng trên Biển Đông, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đặc biệt bày tỏ lo ngại về các hoạt động của Trung Quốc bao gồm quân sự hóa khu vực Biển Đông và yêu cầu Trung Quốc tuân thủ các cam kết trước đây của mình đối với khu vực này.
Bên cạnh các vấn đề bất đồng, điểm sáng hợp tác giữa hai nước cũng được đưa ra thảo luận như thúc đẩy tiến trình phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên hay tiến trình hòa bình Afghanistan.
Đối thoại An ninh và Ngoại giao Mỹ-Trung lần thứ 2 là dấu hiệu mới nhất về việc bình thường hóa quan hệ song phương sau những căng thẳng thời gian gần đây. Mặc dù vẫn còn những khác biệt nhưng tại cuộc đối thoại lần này, quan chức hai bên đều khẳng định các hậu quả nếu căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc không được giải quyết.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis bày tỏ mong muốn của Mỹ muốn giải quyết những căng thẳng với Trung Quốc:
“Mỹ mong muốn thúc đẩy một mối quan hệ tích cực và xây dựng với Trung Quốc mang lại lợi ích cho khu vực Ấn Độ- Thái Bình Dương và thế giới. Chúng tôi cam kết tiếp tục tìm hiểu các lĩnh vực hợp tác chiến lược mới giữa hai bên. Mỹ nhận thức được rằng, hợp tác quân sự là yếu tố chính giúp đảm bảo sự ổn định của hai quốc gia miễn là chúng ta minh bạch và đối thoại thường xuyên”.
Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa cũng khẳng định hợp tác là lựa chọn duy nhất giữa hai bên:
“Mỹ và Trung Quốc chia sẻ quan điểm cần phải thúc đẩy sự tin tưởng chiến lược, giải quyết các bất đồng, tăng cường trao đổi và hợp tác. Hai nước sẽ được lợi khi hợp tác và thiệt hại khi đối đầu. Hợp tác là lựa chọn duy nhất. Cùng tồn tại hòa bình và hợp tác sẽ tốt cho Mỹ và Trung Quốc cũng như toàn bộ thế giới, trong khi đối đầu và xung đột sẽ tạo thành thảm họa cho tất cả”.
Mặc dù chưa đưa ra kết quả cụ thể nhưng những cam kết của hai bên tại Đối thoại lần này cho thấy cả Mỹ và Trung Quốc đang mong muốn kiểm soát leo thang căng thẳng, tạo bầu không khí thuận lợi, hướng tới cuộc hội đàm cấp cao giữa Tổng thống Mỹ và Chủ tịch Trung Quốc bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Argentina.
Đối với vấn đề khó khăn nhất hiện nay là đối đầu thương mại, giới quan sát hi vọng với cuộc bầu cử giữa kỳ Mỹ đã qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể sẽ thỏa hiệp để đạt được một giải pháp mà hai bên cùng chấp nhận được./.