"Lợi khí của ta vừa bị Nga ra đòn"
Gần như ngay sau khi Nga phát động cái gọi là Chiến dịch quân sự đặc biệt (SMO) ở Ukraine vào năm 2022, Tập đoàn SpaceX của tỷ phú Elon Musk đã gửi hàng chục nghìn thiết bị đầu cuối thuộc hệ thống Internet vệ tinh Starlink tới Kiev.
Các thiết bị đầu cuối này nói riêng và hệ thống Starlink nói chung đã trở thành phương thức liên lạc quan trọng, một món "lợi khí" (khí tài lợi hại) của phía Ukraine khi mạng điện thoại di động và mạng internet bị phá hủy trong cuộc xung đột.
Và ít giờ trước, tờ Militarnyi của Ukraine đã đăng tải bài viết có tiêu đề "Nga đã tìm ra cách gây nhiễu dịch vụ Starlink ở Ukraine". Dưới đây là lược dịch những phần đáng chú ý nhất:
"Theo một sĩ quan cao cấp của Quân đội Ukraine, Đại tá Andrii Lebedenko thì người Nga đã tìm ra cách "gây bất ổn" cho hoạt động của dịch vụ (internet vệ tinh) Starlink trong tay quân ta.
Vị Đại tá cũng lưu ý rằng mối đe dọa này hiện đang được xem xét tuy nhiên những tác động và hậu quả... không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hệ thống điều khiển - đặc biệt là các hệ thống điều khiển của khí tài không người lái".
Ảnh: Militarnyi.
Ở phần tiếp theo của bài viết, Militarnyi nhấn mạnh rằng các sự cố với dịch vụ Starlink đã được ghi nhận ở khu vực Kharkov - điểm nóng nhất trên chiến trường Ukraine trong thời gian gần đây:
"Theo tờ The New York Times, trước cuộc tấn công vào khu vực Kharkiv (Kharkov), người Nga đã triển khai các công nghệ tiên tiến để làm gián đoạn dịch vụ Starlink - thứ quân phòng thủ Ukraine sử dụng để liên lạc, trinh sát và tiến hành tấn công bằng máy bay không người lái (UAV/Drone).
... Starlink đã đóng vai trò quan trọng đối với quân đội Ukraine kể từ những ngày đầu của cuộc xung đột. Và ngay trước khi đối phương vượt biên giới phía bắc Ukraine trong tháng này, Lữ đoàn số 92 của Ukraine đã bắt đầu nhận thấy dịch vụ Starlink hoạt động không liên tục...
Binh sĩ Ukraine cho biết họ không thể nhanh chóng liên lạc và chia sẻ thông tin về cuộc tấn công bất ngờ và phải dùng đến việc gửi tin nhắn văn bản.
Nhiều khả năng Nga đã triển khai các khí tài chiến tranh điện tử (EW) mạnh mẽ và tinh vi hơn để làm gián đoạn dịch vụ Starlink.
Những lần Starlink ngừng hoạt động nói trên cũng là lần đầu tiên người Nga gây ra sự gián đoạn trên diện rộng của dịch vụ này và nếu họ tiếp tục thành công, nó có thể đánh dấu sự thay đổi chiến thuật của cuộc xung đột - làm nổi bật tính dễ bị tổn thương và sự phụ thuộc của Ukraine vào dịch vụ do công ty của ông Musk cung cấp.
Đồng thời các sự cố xảy ra với Starlink - diễn ra trong bối cảnh Mỹ và các chính phủ khác đang tăng cường hợp tác với SpaceX- đặt ra những câu hỏi rộng hơn về độ tin cậy của dịch vụ này trước các đối thủ mạnh về khoa học kỹ thuật.
Bộ trưởng kỹ thuật số Ukraine Mykhailo Fedorov thì cho biết các cuộc tấn công gần đây của Nga nhằm vào Starlink dường như sử dụng công nghệ mới và tiên tiến hơn.
Cũng cần lưu ý rằng gần đây Lầu Năm Góc cho biết họ đã tìm ra giải pháp chống lại việc phía Nga sử dụng trái phép các thiết bị đầu cuối Starlink".
Binh sĩ Ukraine phòng thủ khu vực Kharkov trước các cuộc tấn công của đối phương vào đầu tháng 5/2024.
Nga đã 'tắt' Starlink như thế nào?
Cho tới thời điểm hiện tại, các nhà phân tích, các tờ báo công nghệ quốc phòng Nga vẫn chưa đưa ra một giả thuyết nào liên quan tới việc dịch vụ Starlink ở Kharkov bị gián đoạn.
Nhưng như câu châm ngôn "những gì đã được đăng lên Internet sẽ mãi mãi ở trên Internet", một bài viết được trang tin IBXT của Nga đăng tải vào tháng 11/2022 (8 tháng sau khi Starlink xuất hiện trên chiến trường Ukraine) có thể đưa ra một gợi ý.
Và dưới đây là lược dịch nội dung bài viết có tiêu đề khá dài "Để vô hiệu hóa Starlink, không nhất thiết phải cho nổ một quả bom nguyên tử ở tầng trung lưu. Kỹ sư Nga tìm ra điểm yếu trong hệ thống Internet vệ tinh của SpaceX":
"Để vô hiệu hóa dịch vụ của ông Elon Musk, chỉ cần nhằm vào hạ tầng mặt đất của SpaceX là đủ - kết luận này được các kỹ sư Nga đưa ra sau khi phân tích mức độ dễ bị tổn thương của hệ thống vệ tinh Starlink trên toàn cầu.
Phát hiện của họ cho thấy rằng để tắt Internet ở một khu vực nhất định, không nhất thiết phải bắn hạ các vệ tinh trên quỹ đạo mà phải vô hiệu hóa thành phần mặt đất...
Hệ thống Starlink bao gồm 3 phần chính là vệ tinh quỹ đạo thấp, mạng lưới các trạm mặt đất và mạng lưới thiết bị đầu cuối...
Các nhà khoa học Nga cho rằng yếu tố quan trọng nhất của hệ thống này là các trạm mặt đất. Chúng tương tác với hàng trăm vệ tinh và hàng nghìn thiết bị đầu cuối.
Môt hình hoạt động của hệ thống Starlink cho thấy toàn bộ luồn truyền dẫn tín hiệu trước khi tới vệ tinh phải thông qua các trạm mặt đất được gọi là Starlink Ground Network. Các trạm này được vận hành bởi các đối tác địa phương (Partner Operator Network).
Các trạm này đều được đặt cố định tại một điểm và số lượng ít hơn nhiều so với vệ tinh và các thiết bị đầu cuối. Để đảm bảo hoạt động của hệ thống, trên lãnh thổ của mỗi quốc gia châu Âu cần trung bình từ 1 đến 5 trạm.
Việc vô hiệu hóa một trong số chúng sẽ ngay lập tức tắt Internet trên một khu vực rộng lớn và nếu con số là từ 5 đến 10 trạm có thể vô hiệu hóa liên lạc của toàn bộ khu vực.
Cách thức tấn công có thể bằng vũ khí như tên lửa hay UAV nhưng không chỉ vậy - cuộc tấn công có thể là một cuộc tấn công mạng hoặc công nghệ vô tuyến.
Các nhà khoa học Nga lưu ý rằng nhìn chung Starlink được bảo vệ tốt trước các cuộc tấn công mạng nhưng có một ngoại lệ đó là các cổng truy cập đến từ bên thứ ba - nơi việc kiểm soát ít cẩn thận hơn.
Các cuộc tấn công sử dụng công nghệ vô tuyến có thể sẽ hiệu quả hơn. Nguồn gây nhiễu (khí tài EW dạng vệ tinh) phải được phóng lên quỹ đạo thấp ngay phía trên trạm...
Tuy nhiên, nếu các trạm Starlink gặp sự cố - mạng vẫn sẽ tiếp tục hoạt động do các vệ tinh vẫn có thể truyền tín hiệu giữa chúng nhưng kênh này khá hẹp và tín hiệu sẽ phải truyền tới các trạm không bị ảnh hưởng ở các quốc gia lân cận khiến chất lượng bị giảm..."
Starlink Ground Network của hệ thống Starlink.