Cách đây gần 2 thập kỷ, 'ổ bão' dữ dội nhất hành tinh Tây Thái Bình Dương sản sinh ra một siêu bão hủy diệt, mạnh nhất mùa bão 2002 lưu vực Tây Thái Bình Dương - Bão Fengshen (Phong Thần).
Năm 2008, lịch sử khí tượng thế giới tiếp tục ghi nhận trận bão cùng tên (Phong Thần 2008) cũng tại 'ổ bão' này, khiến hàng nghìn người thương vong. Phong Thần 2008 vì thế trở thành một trong những thiên tai tang thương nhất trong loài người loài người.
Theo ghi nhận của Trung tâm dịch vụ thời tiết quốc gia Mỹ (AccuWeather) cập nhật lúc 7 giờ sáng 13/11, hiện nay trên khu vực Tây Thái Bình Dương xuất hiện một cơn bão nhiệt đới (mạnh lên từ áp thấp nhiệt đới ngày 11/11). Trận bão đang mạnh dần lên này cũng có tên Phong Thần 2019.
Quay lại trận bão lịch sử Phong Thần 2008, dù chỉ mạnh Cấp 2 trên thanh bão Saffir-Simpson lưu vực Đại Tây Dương, nghĩa là có sức gió dao động từ 154–177 km/giờ, nhưng trận bão này lại khiến hàng nghìn người thiệt mạng, mất tích. Điều này làm dấy lên lo ngại về cơn bão cùng tên năm 2019 đang xuất hiện ở Tây Thái Bình Dương.
Vậy hai trận bão Phong Thần 2002 và Phong Thần 2008 thực sự đã gây ra những hậu quả đáng sợ nào cho người dân vùng Tây Thái Bình Dương?
Khu vực ảnh hưởng: Nhật Bản, Trung Quốc
Trong tập tài liệu nghiên cứu của Khoa Khoa học Khí quyển, Đại học Quốc gia Đài Loan, Đài Bắc, Đài Loan (Trung Quốc), có ghi: Siêu bão Phong Thần là trận bão dữ dội và duy trì cường độ bão/siêu bão rất lâu.
Phát triển từ một vùng áp thấp khu vực gần phía đông Quần đảo Marshall ngày 13/7/2002, Phong Thần nhanh chóng tăng cấp để đạt trạng thái bão nhiệt đới vào ngày 15/7.
72 giờ sau, Phong Thần đạt trạng thái siêu bão, với sức gió cực đại đạt 270 km/giờ (tương đương Cấp 5, cấp mạnh nhất trên thang bão Saffir-Simpson). Điều đáng nói là Phong Thần 2002 đạt trạng thái siêu bão trong suốt 5 ngày, phá vỡ kỷ lục về thời gian tồn tại lâu nhất mà bão Joan thiết lập năm 1997 trước đó cũng tại lưu vực này (với thới gian là 4,5 ngày), Trung tâm Cảnh báo Bão Liên hợp Mỹ (JTWC) thông tin.
Điều đặc biệt của siêu bão này là, khi ở gần cường độ tối đa, Phong Thần đã trải qua hiệu ứng Fujiwhara với bão Fungwong khiến khiến cơn bão này thực hiện một vòng lặp trong quỹ đạo.
Hiệu ứng Fujiwhara.
Hiệu ứng Fujiwhara còn gọi là tương tác nhị phân, là một hiện tượng xảy ra khi hai cơn bão gần đó quay quanh nhau và giữ khoảng cách lưu thông giữa các khu vực áp suất thấp. Trong trường hợp một cơn bão cường độ lớn hơn cơn bão còn lại, cơn bão lớn hơn sẽ tích tụ nhiều năng lượng hơn khi tương tác, có thể gây ra sự phát triển của một cơn bão lớn hơn nữa, hoặc khiến hai cơn bão hợp nhất thành một.
Phong Thần dần dần suy yếu khi tiếp cận Nhật Bản. Ngày 25/7/2002, khi đổ bộ Quần đảo Ōsumi của nước này, Phong Thần cuốn trôi một tàu chở hàng khiến 4 trên tổng 19 người trên tàu thiệt mạng, 15 người còn lại phải giải cứu khẩn cấp.
Khi đổ bộ đất liền Nhật Bản, Phong Thần gây mưa lớn, gió mạnh, lở đất, khiến thiệt hại về kinh tế lên đến 4 triệu USD. Ngày 28/7, Phong Thần tan sau khi gây mưa cho vùng đông bắc Trung Quốc.
Khu vực ảnh hưởng: Phillipines, Trung Quốc
Dữ liệu của NASA ghi nhận quá trình hình thành và hủy diệt của Phong Thần 2008:
- Ngày 19/6/2008, bão nhiệt đới Fengshen nằm cách thành phố Naha, đảo Okinawa (Nhật Bản) 1.814km về phía nam.
Trung tâm Cảnh báo Bão Liên hợp Mỹ (JTWC) lúc này cảnh báo: Phong Thần "ở trong một môi trường thuận lợi để tăng cường và phát triển mạnh hơn nữa" với nhiệt độ mặt nước biển là 27 độ C.
- Ngày 23/6: Phong Thần giải phóng 'cơn thịnh nộ chết người' tại Philippines. Thảm họa nhân đạo đầu tiên đến những cơn sóng dữ, cao 4,2 mét từ gió bão đã làm lật tàu du lịch "Princess of Stars", khiến 1.042 người thiệt mạng và mất tích (437 người chết và 605 người mất tích).
Tàu du lịch "Princess of Stars" bị Phong Thần làm lật. Ảnh: Internet
Khi đổ bộ đất liền Philippines, Phong Thần (tên bão tại nước này là bão Frank) chịu trách nhiệm cho cái chết của hơn 220 người, tiếp tục khiến hàng trăm người mất tích.
Chưa hết, khoảng 10.000 người tại Philippines phải trú tạm bợ bên nóc nhà mình khi mưa bão lớn gây lũ lụt nghiêm trọng trên diện rộng, thiệt hại kinh tế (tại riêng Philippines) lên đến 304 triệu USD.
Phong Thần 2008 được ghi nhận là 1 trong 10 trận bão tang thương nhất lịch sử Philippines, cùng với các siêu bão khác như Bopha (2012), Haiyan (2013), Mangkhut (2018)...
- Ngày 24/6: Sau khi gây mưa lớn cho Philippines, Phong Thần đi vào Biển Đông rồi tiến lên phía bắc, tiếp tục gây ảnh hưởng nặng nề cho thành phố Thâm Quyến (Quảng Đông) và đất liền Trung Quốc.
Bài viết sử dụng các nguồn: NASA, Cyclone Center
* Đọc bài cùng tác giả Trang Ly tại đây.