Trung Quốc vừa đạt một cột mốc quan trọng trên chặng đường đến với tiến trình thương mại hóa công nghệ xe tự lái: Vào 28/4/2022, Bắc Kinh vừa trao cho người khổng lồ Internet Baidu giấy phép vận hành taxi không người lái đầu tiên trên cả nước. Apollo Go, nền tảng xe tự lái cho thuê của Baidu, bắt đầu nhận chuyến vào cùng ngày. Đội xe bao gồm 10 phương tiện tự lái hoạt động trên diện tích 60 km vuông trong khu vực nội đô, và công ty dự kiến thêm 30 taxi không tài xế trong tương lai.
“Sự phê chuẩn về cơ chế này đã đánh dấu quan trọng cho ngành xe chở khách tự lái tại Trung Quốc, một tín hiệu cho thấy sự cởi mở về quy định để tiến một bước xa hơn đến một tương lai di chuyển không người lái hoàn toàn,” Baidu chia sẻ trong thông báo của mình tuần trước.
Apollo Go của Baidu chuẩn bị được thử nghiệm chạy xe taxi không người lái tại Bắc Kinh
Giấy phép này không cho phép Baidu tính phí dịch vụ từ các chuyến chở khách bằng những xe không người lái mới được phê duyệt, nhưng công ty cho rằng điều này không thành vấn đề. “Apollo Go hiện không hướng đến lợi nhuận” theo Wei Dong, phó chủ tịch và giám đốc an toàn vận hành tại Tập đoàn Intelligent Driving Group của Baidu, trả lời với báo Nikkei Asia. “Thay vào đó, mục tiêu là cho càng nhiều người trải nghiệm và chấp nhận phương thức di chuyển mới này càng tốt. Khi người dùng quen với xe tự lái, lượng khách hàng sẽ dần tăng lên và tạo nền móng cho một kết quả kinh doanh tốt đẹp.”
Trong một động thái khác cũng lần đầu tiên xuất hiện, startup xe tự lái trụ sở tại Quảng Chấu Pony.ai cũng được trao giấy phép vận hành 100 taxi robot tại quận Nam Sa, tỉnh Quảng Châu, với điều kiện là có tài xế ở sẵn trong xe.
Kế hoạch của công ty là cuối cùng sẽ tính phí các chuyến đi và dần mở rộng dịch vụ sang các khu vực khác trại Quảng Châu. Phí cho mỗi chuyến xe sẽ tương tự như xe taxi thường tại Quảng Châu, theo lời Mo Luyi, phó chủ tịch Pony.ai.
Taxi tự lái đã thu hút hàng tỷ USD đầu tư và sự chú ý của những người khổng lồ công nghệ hàng đầu thế giới, bao gồm Google, Baidu, GM và Alibaba.
Việc thương mại hóa công nghệ tự lái là một trong những chiến tuyến công nghệ giữa hai đối thủ kỳ phùng là Mỹ và Trung Quốc. Mỗi quốc gia này đều đang chú tâm để dành thế thượng phong không chỉ về xe tự lái mà cả về công nghệ trí tuệ nhân tạo, cảm ứng và công nghệ bản đồ - những công nghệ giúp xe tự lái có thể vận hành được.
Trong khi Wei và những người khác bày tỏ sự tiếc nuối vì khởi đầu “muộn” của Trung Quốc về mặt quy định, Mỹ đã bật nhảy đến tương lai xe không người lái từ hai năm trước bằng cách ban hành giấy phép vận hành thương mại cho taxi robot của tự lái toàn phần của Waymo.
Nhưng sự thông qua về quy chế không đảm bảo xuôi buồm mát mát.
Waymo, công ty “cùng chung một mẹ” với Google, Alphabet đã bắt đầu mở dịch vụ thuê xe robotaxi tại thủ đô bang Arizona từ tháng 10/2020. Tuy nhiên, trong một lần phóng viên Yifan Yu của Nikkei Asia dùng thử dịch vụ này, chuyến đi 14 dặm của cô cuối cùng lại mất thời gian nhiều hơn gấp 3 lần so với một chuyến xe bình thường, một phần vì rắc rối trong việc đi đến điểm bắt xe. Trong khi đó, lộ phí cho một chuyến cũng ở mức Uber và Lyft, hai hãng thuê xe cho người lái
Một chiếc xe robotaxi của Pony.ai tại quận Nam Sa, Quảng Châu, nơi công ty được cấp phép vận hành thương mại xe tự lái với điều kiện có tài xế dự phòng trong xe
“Chúng tôi cung cấp cho nhóm hành khách của mình những trải nghiệm đi xe phù hợp và đảm bảo, mà chúng tôi tin có mức giá cả phù hợp dựa trên nhu cầu và dịch vụ chúng tôi mang lại.” Người phát ngôn của Waymo trả lời Nikkei Asia khi được hỏi về mức giá.
Một vấn đề lớn hơn cả liên quan đến địa điểm đón xe. Ứng dụng Waymo đưa ra chỉ dẫn cho khách hàng đi đến điểm đỗ xe gần nhất nơi robotaxi đứng chờ đón. Tuy nhiên, địa điểm này lại nằm phía bên kia đường cao tốc bốn làn, hai chiều và không có đường sang cho người đi bộ. Khi được hỏi về tình trạng này sau đó, một người phát ngôn của Waymo nói rằng đây là một “lỗi trong một trường hợp riêng biệt gây nên do dữ liệu Google Maps mà chúng tôi dùng”.
Bản thân chuyến đi thì khá suôn sẻ, và tài xế robot tuân thủ nghiêm ngặt mọi luật lệ giao thông. Điểm trừ duy nhất là đôi khi xe dừng và tăng tốc bất chợt, điều thường thấy ở các xe tự lái.
Waymo từ chối tiết lộ về doanh thu từ khi vận hành robotaxi ở Phoenix nhưng công ty cho hay đang dự tính mang dịch vụ này đến San Francisco Bay Area, nơi đặt trụ sở của công ty. Waymo hiện đã cung cấp miễn phí dịch vụ đi xe không người lái cho những người dùng đăng ký dùng thử dịch vụ và các nhân viên Waymo trong khu vực.
Vào tháng Hai, Uỷ ban Dịch vụ Công cộng California đã cấp giấy phép đầu tiên cho Waymo và Cruise, một hãng xe tự lái do General Motors đứng sau. Giấy phép này cho phép hai công ty được tính phí hành khách trên các chuyến đi trên xe tự lái có tài xế đi kèm. Bang này vẫn chưa cấp phép cho các công ty vận hành thương mại xe robotaxi hoàn toàn không có người lái.
Một năm rưỡi sau khi ra mắt tại Phoenix, Waymo vẫn là công ty duy nhất tại Mỹ được vận hành thương mại taxi tự lái hoàn toàn.
Thương mại hóa robotaxi trên quy mô lớn vẫn còn diễn ra khá chậm chạp tại Mỹ, vì mỗi bang lại có luật lệ quản lý phương tiện tự động riêng.
Một chiếc xe tự lái của Waymo trên San Francisco Bay Area
Trong khi đó, tại Trung Quốc, một cản trở lớn nhất là sự dè chừng của giới chức với việc triển khai công nghệ tự lái. Ngay cả việc xin giấy phép thử nghiệm phương tiện tự động cũng phức tạp, theo như một quan chức quản lý giao thông địa phương.
Theo vị cán bộ dấu tên này trả lời với báo Nikkei Asia, phương tiện tự động tại Trung Quốc cần qua một đợt kiểm tra do một bên thứ ba được nhà nước chỉ định trước khi được trao giấy phép chạy thử. Bài kiểm tra này được chia thành các giai đoạn nghiêm ngặt mà phương tiện phải trải qua lần lượt.
Ở chiều ngược lại ta có bang California tại Mỹ, nơi mà khung pháp lý được cho là tiêu chuẩn vàng cho việc thử nghiệm phương tiện tự động. California không yêu cầu công ty kiểm định với bên thứ ba để được ứng tuyển giấy phép chạy thử do Cục phương tiện di chuyển của bang cấp.
Nhưng cũng có tin vui cho những công ty Trung Quốc: Tâm lý dư luận với phương tiện tự động ở Trung Quốc lại tích cực vượt trội so với ở Mỹ. Đây là một nhân tố quan trọng đảm bảo cho tiến trình thương mại hóa robotaxi.
Trong một nghiên cứu gần đây của viện Pew Research Center, gần một nửa người trưởng thành tại Mỹ tin rằng sự phổ cập rộng rãi của xe không người lái sẽ gây hại cho xã hội. Theo báo cáo của J.D Power, một chỉ số tin tưởng của người dùng dành cho phương tiện tự động là 50 trên 100 điểm, cao hơn nhiều con số 36 với người tiêu dùng Mỹ.
Động thái thúc đẩy phương tiện tự lái nằm trong chiến lược quốc gia của Bắc Kinh cũng được kỳ vọng sẽ tạo thuận lợi cho các bên vận hành robotaxi.
“Trung Quốc muốn vượt xa các quốc gia khác về trí tuệ tự động”, Cui Dongshu, tổng thư ký Hiệp hội Xe khách Trung Quốc cho hay. “Vậy nên chính phủ đang ra sức cổ động sự phát triển của ngành kinh doanh xe tự lái và khởi chạy dự án thử nghiệm tại một số khu vực.
Không những vậy, các cơ sở vật chất mới gắn với ngành công nghiệp này cũng sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.”
Theo Kế hoạch Năm năm thứ 14 của Trung Quốc, việc ứng dụng xe tự lái vào vận hành thương mại tại các khu vực chỉ định sẽ bắt đầu vào 2025. Các chuyên gia trong ngành dự đoán những điều luật và quy định liên quan cho phép xe tự lái hoạt động cũng sẽ được đưa ra từ giờ đến năm đó.
“Điều này có nghĩa là sau 2025, nhiều thành phố sẽ có sự linh hoạt hơn trong chính sách để tạo điều kiện hoạt động và nhân rộng xe tự lái.” - một người phát ngôn của Baidu trả lời Nikkei Asia. “”Một khi tiêu chuẩn toàn quốc được đưa ra vào 2025, mạng lưới chuỗi cung ứng của ngành sẽ được chuẩn hoá, đẩy chi phí cung ứng xuống đáng kể trong giai đoạn 2025 - 2028. “Chúng tôi tin rằng việc thương mại hóa robotaxi sẽ đạt đỉnh vào giai đoạn 2028 - 2030.”
Trong khi đó, Mỹ lại thiếu đi một chiến lược tầm nhìn quốc gia dành cho công nghệ tự lái, để cho mỗi bang và công ty như Waymo tự vẽ đường đi của mình.
Theo nguồn tin, Cruise đã thúc giục chính phủ ủng hộ các chính sách đẩy nhanh triển khai xe không người lái trên các con đường của Mỹ, vì quốc gia này đang tụt lại phía sau Trung Quốc - nơi có “cách tiếp cận từ trên xuống, định hướng tập trung”. Điều này được nhắc đến trong thư của Dan Ammann, CEO của Cruise viết vào tháng Năm vừa rồi, và sau đó được Reuters đăng lại.
Một vài nhà làm luật tại Mỹ đã đề xuất dự thảo giúp thúc đẩy ngành xe điện tự động. “Mỗi ngày chúng ta không hoàn thành được gì và chậm trễ là chúng ta lại đang tụt lại so với nước nào đó và toàn bộ thế giới.” - nghị sĩ Ohio Bob Latta tuyên bố vào tháng Ba.