Ảnh: Quân đội Iran
Theo thông tin tình báo mới mà các cơ quan an ninh của Mỹ và phương Tây có được, Moscow đã đạt được thỏa thuận để bắt đầu sản xuất trên lãnh thổ Nga hàng trăm máy bay không người lái (UAV) do Tehran thiết kế .
Washington Post dẫn thông tin từ 3 quan chức nắm thông tin về vấn đề này cho biết, giới chức Nga và Iran đã hoàn tất thỏa thuận trong cuộc họp ở Iran vào đầu tháng 11. Hiện 2 nước đang nhanh chóng chuyển giao bản thiết kế và thành phần chính để có thể bắt đầu sản xuất trong vài tháng tới.
Các quan chức cho biết, nếu được thực hiện đầy đủ, thỏa thuận này sẽ thắt chặt hơn nữa mối quan hệ liên minh Nga-Iran và nếu có được dây chuyền lắp ráp UAV Iran, Nga có thể tăng đáng kể kho dự trữ các hệ thống vũ khí giá rẻ sử dụng trong chiến dịch quân sự ở Ukraine.
Các quan chức tình báo cho biết, Nga đã triển khai hơn 400 UAV tấn công do Iran sản xuất tới Ukraine kể từ tháng 8. Nhiều UAV trong số này được sử dụng trong các cuộc tấn công nhằm vào các mục tiêu cơ sở hạ tầng dân sự như nhà máy điện. Sau khi rút khỏi Kherson, Nga tăng cường tấn công vào các thành phố của Ukraine cả bằng tên lửa hành trình và UAV.
Lắp ráp vũ khí tại Nga giúp Iran tránh bị trừng phạt
Đối với Moscow, thỏa thuận này có thể đáp ứng nhu cầu cấp thiết về vũ khí dẫn đường chính xác, vốn đang bị thiếu hụt sau 9 tháng giao tranh.
Các quan chức Mỹ và phương Tây cho biết thỏa thuận này cũng mang lại lợi ích kinh tế và chính trị đáng kể cho Iran. Trong khi Tehran cố gắng thể hiện quan điểm trung lập trong cuộc xung đột Nga-Ukraine, sự xuất hiện của UAV do Iran sản xuất trong xung đột ở Ukraine đã khiến Tehran đối mặt với các đòn trừng phạt mới của châu Âu. Các nhà lãnh đạo Iran cho rằng họ có thể ngăn chặn các lệnh trừng phạt mới nếu UAV được lắp ráp thực tế tại Nga.
Chi tiết của thỏa thuận Iran-Nga đã được hoàn thiện trong cuộc họp đầu tháng 11, trong đó có sự tham gia của một nhóm các nhà đàm phán công nghiệp quốc phòng Nga đã tới Tehran để lên kế hoạch hậu cần.
Theo các phương tiện truyền thông nhà nước của Nga và Iran, một phái đoàn riêng do Thư ký Hội đồng An ninh Nga Nikolai Patrushev dẫn đầu đã tới Tehran vào ngày 9/11 để thảo luận về các lệnh trừng phạt kinh tế và “sự can thiệp của phương Tây” vào các vấn đề của Nga và Iran, cũng như các vấn đề khác.
Một trong những quan chức được thông báo về thỏa thuận bí mật giữa Nga và Iran cho rằng Moscow và Tehran đã nỗ lực tích cực nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc sản xuất UAV do Iran thiết kế bên trong nước Nga.
“Quá trình từ quyết định đến thực thi được tiến hành nhanh chóng,” quan chức này nói.
Nhà Trắng từ chối bình luận về thông tin liên quan đến sự hợp tác giữa Nga và Iran.
Dù vậy, Người phát ngôn của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ Adrienne Watson nói rằng: “Iran và Nga có thể nói dối thế giới, nhưng họ không thể che giấu sự thật: Tehran đang cung cấp vũ khí và hỗ trợ Nga trong chiến dịch quân sự ở Ukraine. Đó là một dấu hiệu khác cho thấy cả Iran và Nga đều bị cô lập như thế nào”.
“Mỹ cùng các đồng minh và đối tác đang theo đuổi mọi biện pháp để ngăn chặn và đối phó với việc Iran cung cấp vũ khí cho Nga và việc Nga sử dụng chúng để chống lại Ukraine. Chúng tôi sẽ tiếp hỗ trợ an ninh cho Ukraine để nước này tự bảo vệ mình, bao gồm cả các hệ thống phòng không”, ông Watson nói thêm.
Đại sứ quán Nga tại Washington, Bộ Quốc phòng Nga từ chối bình luận về thỏa thuận nêu trên.
Phái bộ Iran tại Liên Hợp Quốc thừa nhận rằng Iran và Nga đã “duy trì hợp tác quốc phòng, khoa học và nghiên cứu song phương từ trước khi Nga phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine”.
Ông Mahdi Nourian, cố vấn trưởng của phái bộ Iran tại Liên Hợp Quốc cho biết, Iran “ưu tiên tăng cường hợp tác quốc phòng với các quốc gia khác” trong 2 năm qua, kể từ khi lệnh cấm vận mua bán vũ khí của Liên Hợp Quốc đối với Iran hết hạn năm 2020.
Lợi thế từ thiết kế giá rẻ của Iran
Iran có một lịch sử lâu dài về việc cung cấp vũ khí cho các nhóm dân quân thân Tehran, đồng thời giúp đỡ các đồng minh chủ chốt sản xuất tên lửa và UAV do Iran thiết kế. Trong số này có chính phủ và nhóm dân quân Shiite ở Lebanon, Yemen và Syria, ông Michael Knights, chuyên gia an ninh và quân sự Trung Đông của Viện Washington về Chính sách Cận Đông, cho biết.
“Trong trường hợp này, Iran đang đóng vai trò như một văn phòng thiết kế cho một cường quốc. Thiết kế giá rẻ của Iran và nửa thế kỷ bí mật mua sắm công nghệ phương Tây đang kết hợp với quy mô công nghiệp của một cường quốc như Nga. Điều đó sẽ có lợi cho cả Nga và Iran”, ông Knights nói.
Nga sở hữu nhiều loạt phương tiện bay không vũ trang, hay còn gọi là UAV thông thường, được sử dụng chủ yếu để giám sát và phát hiện pháo binh. Nhưng Moscow không đầu tư nhiều vào các đội UAV vũ trang lớn, loại mà lực lượng Mỹ thường sử dụng trong các chiến dịch quân sự ở Afghanistan và Trung Đông.
Sau khi sử dụng hàng loạt tên lửa dẫn đường chính xác trong các cuộc tấn công vào Ukraine, Nga đã tìm đến Iran để mua UAV tấn công mà ông Knights mô tả là “làn sóng của tương lai: rẻ, nhanh và đủ tốt”.
Các nhà máy của Nga đã thực hiện những thay đổi nhỏ đối với UAV mua từ Iran, chẳng hạn như thay đổi cách đặt tên và màu sắc để chúng giống với vũ khí của Nga hơn. Tuy nhiên, các quan chức an ninh được báo cáo về thỏa thuận chia sẻ công nghệ mới cho biết, cho đến nay vẫn chưa có UAV nào do Iran thiết kế được sản xuất tại Nga.
Iran muốn đổi lại những gì?
Các quan chức cho biết không rõ Tehran đang tìm kiếm hình thức hỗ trợ nào từ Moscow, ngoài tiền bạc và những lợi thế đến từ một liên minh được củng cố. Trước đây, Nga đã cung cấp cho Iran một vệ tinh giám sát cũng như các thành phần chính của nhà máy điện hạt nhân Bushehr. Các hãng tin phương Tây cho rằng Iran có thể đang tìm kiếm sự trợ giúp hạt nhân bổ sung bằng việc hỗ trợ vũ khí cho Nga trong chiến dịch quân sự ở Ukraine.
Dù vậy, các chuyên gia vũ đặt câu hỏi liệu Nga có thể mua hoặc sản xuất các loại hệ thống điện tử và quang học cho phép UAV Iran thực hiện thành công các cuộc tấn công chính xác ở khoảng cách xa hay không. Các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Iran và Nga đã hạn chế nghiêm trọng việc bán công nghệ nhạy cảm cho cả hai nước, bao gồm cả các hệ thống dẫn đường điện tử.
Phân tích độc lập về UAV Iran thu được từ chiến trường Ukraine đã cho thấy Iran phụ thuộc vào nước ngoài để có được các bộ phận quan trọng. Một báo cáo vào tháng 10 dựa trên việc "mổ xẻ" 3 loại UAV do Iran chế tạo – Mohajer-6, Shahed-131 và Shahed-136 – cho thấy sự tồn tại của các bộ phận động cơ và thiết bị điện tử do các công ty Mỹ, Đức và Trung Quốc chế tạo.
Báo cáo cho biết, mặc dù không rõ chính xác bằng cách nào Iran có được các bộ phận đó, nhưng Tehran có một lịch sử lâu dài trong việc lách trừng phạt quốc tế vốn được áp đặt nhằm cản trở các chương trình vũ khí cũng như chương trình hạt nhân của nước này./.