Bảo hộ công dân ở Nam phần Châu Phi - chuyện bây giờ mới kể

Biến điều không thể thành có thể

Kết thúc năm 2020 đầy biến động, ông Lê Huy Hoàng, Đại sứ Việt Nam tại Mozambique kiêm nhiệm Madagascar, Seychelles và Mauritius, chia sẻ niềm vui cuối năm của mình là vừa tổ chức thành công chuyến bay đưa bà con người Việt Nam gặp khó khăn ở một số nước phía Nam châu Phi về nước thành công vào những ngày cuối cùng của năm.

Chuyến bay cất cánh hôm 29-12-2020 và đã hạ cánh an toàn tại sân bay Tân Sơn Nhất. Đại sứ Lê Huy Hoàng hình dung: "Bà con trên chuyến bay hồi hương cuối năm từ một số nước phía Nam Châu Phi rất hạnh phúc khi từ những nơi xa xôi khó khăn như Mozambique, Mauritius và một số nước láng giềng được trở về quê hương với người thân gia đình. Xin cảm ơn lãnh đạo Bộ Ngoại giao, Cục Lãnh sự, Cục Hàng không Việt Nam, các Bộ/ngành cơ quan và hãng hàng không… đã đồng hành hỗ trợ bà con, với tinh thần không ai bị bỏ lại".

Đại sứ cũng cho biết, trong nhiều chuyến bay đã thu xếp, thì điều kỳ diệu của chuyến bay này là chúng ta đã giúp cho những công dân ta ở Mauritus (quốc đảo mỗi tháng chỉ có một chuyến bay của Air Mauritius đi Johannesburg) đã kết nối được với chuyến bay Qatar cùng bà con ta từ Mozambique và Tanzania hồi hương. Nhiều bà con ta chia sẻ lên máy bay rồi, chuẩn bị rời Johannesburg để về Doha nhưng vẫn hồi hộp trong bối cảnh các chuyến bay đi và đến Nam Phi mấy ngày gần đây đột ngột bị nhiều nước hủy chuyến do chủng mới Covid-19 tại Nam Phi và dịch bệnh trong khu vực diễn biến phức tạp…

Nhưng thật ra, để có được "điều kỳ diệu" đó, Đại sứ và các cán bộ trong Đại sứ quán đã phải nỗ lực kết nối, huy động mọi mối quan hệ, quen biết để vượt qua nhiều trở ngại, xử lý một loạt thủ tục giấy tờ rắc rối để hỗ trợ các công dân Việt Nam mắc kẹt ở Mauritius gần 1 năm qua rời khỏi quốc đảo này suôn sẻ và thuận lợi, an toàn.

Để hỗ trợ anh chị em mắc kẹt về nước, sẽ phải xử lý nhiều khó khăn phát sinh, trong đó phải tính làm sao thu xếp để có chuyến bay từ quốc đảo Mauritius ra ngoài, không những thế lại phải khớp với thời gian các chuyến bay đi Johannesburg, Doha một cách phù hợp, với thời gian lịch trình ngắn, tiện lợi hợp lý nhất cả về chi phí… trong khi lao động của ta ở đây đa phần là gặp khó khăn về ngôn ngữ, tài chính, thiếu giấy tờ (có quá nhiều loại giấy tờ cần phải xác nhận bổ sung). Ngoài ra là việc tổ chức sao cho bà con có thể kịp di chuyển từ các địa phương về sân bay (có bà con phải di chuyển hàng ngàn km bằng nhiều phương tiện khác nhau mới đến điểm tập kết…).

Cán bộ Đại sứ quán đã không quản khó khăn, tích cực kết nối, tận dụng các mối quan hệ, yêu cầu các cơ quan liên quan ở Doha, Johannesburg, Mauritius, tận dụng mối quan hệ với hãng hàng không sở tại… để điều phối về mặt thời gian, nhất là thời gian quá cảnh tại các sân bay sao cho hợp lý nhất, để bà con có thể mua vé với chi phí thấp nhất.

Bên cạnh đó, Đại sứ quán cũng huy động các mối quan hệ thân quen trong cộng đồng người Việt sở tại để hỗ trợ bà con xử lý một loạt các thủ tục giấy tờ (tổ chức cho bà con đi test thử Covid-19, chuyển giấy xác nhận của Đại sứ quán cam kết có chuyến bay tới tận tay bà con để chính quyền sở tại cho phép bà con được đi lại, di chuyển đến sân bay, hỗ trợ đưa bà con ra sân bay từ sáng sớm, làm thủ tục check-in, hỗ trợ bà con mua vé của hãng hàng không, đưa ra sân bay lúc sáng sớm, dán kiểm tra từng cái tem chặng bay lên hành lý để đảm bảo hành lý không bị thất lạc.

Tại những nơi quá cảnh (như sân bay Johannesburg hay Doha), Đại sứ quán phối hợp yêu cầu hãng hàng không Qatar có sự hỗ trợ bà con lấy hành lý và chỗ ăn nghỉ tạm trước khi lên các chuyến bay tiếp theo để về nước...

"Từ chỗ không có chuyến bay, chúng ta đã tìm mọi cách để giải cứu bà con, thu xếp với các hãng hàng không và cuối cùng đã tận dụng được chuyến bay duy nhất trong tháng để tổ chức cho bà con ra khỏi Quốc đảo Mauritius, giúp bà con kết nối được với các chặng bay tiếp theo. Điều đáng nói nữa là chúng ta đã thu xếp giúp bà con có thời gian ở các sân bay quá cảnh một cách hợp lý để bà con mua được vé với chi phí hợp lý nhất, thậm chí với giá vé giảm gần một nửa… chúng tôi thấy rất vui vì đã giúp ích, tạo điều kiện thuận lợi để bà con hồi hương, biến những điều không thể thành có thể" - Đại sứ Lê Huy Hoàng chia sẻ.

Những nỗ lực trăn trở để không ai bị bỏ lại

Năm qua, Đại sứ quán Việt Nam tại Mozambique đã kết nối, tổ chức được 5 chuyến bay đưa bà con người Việt ở một số nước Nam châu Phi về nước với tổng số gần 900 người.

Là một người tham gia chuyến bay ngày 29-12, khi máy bay vừa hạ cánh ở sân bay Tân Sơn Nhất (TP HCM), về nơi cách ly tập trung, anh Nguyễn Thanh Hiếu đã gửi lời cảm ơn: "Một lần nữa xin cảm ơn Ngài Đại sứ - chú Lê Huy Hoàng và toàn thể các cô chú, anh chị trong cơ quan Đại sứ quán Việt Nam tại Mozambique đã tổ chức chuyến bay cứu trợ công dân Việt Nam từ Mozambique và các nước lân cận thành công. Chúc chú và các anh chị sẽ tổ chức nhiều cuộc giải cứu thành công nữa và mang lại niềm hạnh phúc cho những công dân Việt Nam còn mắc kẹt tại nước ngoài...!".

"Chú Hoàng ngồi cày mất ăn mất ngủ mấy ngày nay lo vụ vé, giấy thông hành, xe cộ, khách sạn, thật tội"- Trần Đặng Đăng Khoa viết

Trong số những người được Đại sứ quán hỗ trợ về nước năm 2020 có anh Trần Đặng Đăng Khoa - một "phượt thủ" nổi tiếng với hành trình hơn 1.000 ngày vòng quanh thế giới bằng xe máy.

Sau gần 3 tháng mắc kẹt tại Chimoio (Mozambique) vì Covid-19, Đăng Khoa may mắn tham gia chuyến bay hồi hương do Đại sứ quán tổ chức của Hãng hàng không Nam Phi (SA 2986) ngày 15-6-2020.

Khoa cho biết rất bất ngờ và xúc động khi có suất bay trở về nước sớm. Trước đó, anh từng nghĩ sẽ tiếp tục mắc kẹt tại châu Phi vài tháng nữa. Thủ tục đăng ký và quy trình chuẩn bị giấy tờ rất gấp gáp và căng thẳng. Ngay sau khi đăng ký được chuyến bay, nhiều người Việt đang ở các địa phương của Mozambique tập hợp tại thủ đô Maputo, thuê xe chung tới biên giới, để nhập cảnh vào Nam Phi.

"Thời gian cực kỳ gấp, chỉ có vài tiếng để đăng ký, rồi còn lo vụ giấy tờ nhập cảnh do không ai có visa Nam Phi, rồi thanh toán cũng rất khó khăn cho tài khoản ở Nam Phi hoặc New York, chưa kể bà con rải rác khắp Mozambique rộng lớn phải tập hợp về thủ đô Maputo, rồi thuê xe tới biên giới, rồi giấy đồng ý cho xuất cảnh khi mọi biên giới đóng cửa hết, lại thêm chuyến xe nữa về Johannesburg, rồi bao chuyện lặt vặt khác phải xử lý rất gấp trong thời gian dịch bệnh này nữa"- anh chia sẻ.

Tuy nhiên, với sự giúp đỡ của Đại sứ quán Việt Nam tại Mozambique và Đại sứ quán Việt Nam tại Nam Phi, thủ tục cho chuyến bay về nước của Trần Đặng Đăng Khoa và nhiều người Việt khác được hoàn tất suôn sẻ. Trong bối cảnh chính quyền sở tại hạn chế phong tỏa hầu hết các hoạt động vì dịch bệnh, Đại sứ quán đã phải xử lý nhanh chóng nhiều vấn đề khó khăn, hoàn tất các công việc phức tạp từ việc xin cấp phép của các cơ quan Mozambique, Việt Nam và Nam Phi, thu xếp vé máy bay, thị thực visa đến việc tổ chức xe cộ cho bà con di chuyển từ các địa phương về tập kết ở thủ đô Maputo sau đó cùng di chuyển bằng ô tô với gần 1.000 km đường bộ vào Nam Phi để lên máy bay…

"Đặc biệt tội nghiệp chú Hoàng mấy ngày nay phải mất ăn mất ngủ cập nhật thông tin hướng dẫn bà con, lo giấy tờ ra vào cho đoàn, thuê xe bên Mozambique, liên lạc bên Hàng không Nam Phi, ứng trước tiền vé cho bà con để bên đó xuất vé cho kịp, rồi ngày đi còn tặng thêm đồ ăn, khẩu trang, đi theo xe ra tận cửa khẩu rồi hì hục cả ngày lo giấy tờ, đàm phán với cảnh sát cửa khẩu hai bên để mọi người qua được Nam Phi và về tới sân bay Johannesburg an toàn."- Trần Đặng Đăng Khoa chia sẻ.

Đại sứ Lê Huy Hoàng cho biết công tác bảo hộ công dân của Đại sứ quán luôn có sự chỉ đạo sâu sát, sự hỗ trợ của lãnh đạo Bộ Ngoại giao, của Cục Lãnh sự và các cơ quan liên quan trong nước. Trong năm qua, công tác hỗ trợ cộng đồng là trọng tâm ưu tiên của cán bộ, nhân viên Đại sứ quán Việt Nam tại Mozambique. Lãnh đạo và cán bộ Đại sứ quán luôn nắm bắt tâm tư, tình cảm, động viên bà con tuân thủ yêu cầu phòng chống dịch bệnh, liên tục cập nhật thông tin, đưa ra cảnh báo… Đến nay, cộng đồng người Việt tại đây chưa có ai bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Khi bà con có nhu cầu khẩn thiết, Đại sứ quán đã nỗ lực thu xếp, hỗ trợ tất cả các bà con gặp khó khăn, nhất là số phụ nữ mang thai, trẻ em, những người gặp khó khăn, được hồi hương một cách kịp thời.

Bên cạnh đó, quan hệ chính trị - ngoại giao với nước sở tại vẫn được duy trì tốt đẹp, hỗ trợ các doanh nghiệp của người Việt duy trì hoạt động, giảm thiểu thiệt hại nhất có thể, bảo tồn vốn, thậm chí có doanh nghiệp phát huy lợi thế vẫn vươn lên tiếp tục phát triển (trong đó Công ty Movitel - liên doanh giữa Viettel và sở tại - doanh thu tăng 20%).

Hiện Mozambique đang bước vào đỉnh dịch do biến chủng virus SARS-CoV-2 mới nguồn gốc Nam Phi với tốc độ lây nhiễm khá cao. Trong khi cả năm 2020, Mozambique có 1-2.000 ca bệnh, thì chỉ riêng đầu năm 2021 đến nay, số ca nhiễm mới đã tăng vọt lên trên 55 ngàn ca. Có những ngày sở tại ghi nhận trên dưới 1 ngàn ca bệnh mới trong khi cả nước chỉ có vài trăm giường bệnh đúng tiêu chuẩn, điều kiện y tế thuốc men rất thiếu thốn khó khăn.

Trong dịch bệnh khó khăn, bà con người Việt luôn tuân thủ các yêu cầu phòng chống dịch bệnh, bảo đảm giãn cách xã hội theo yêu cầu sở tại, đồng thời vẫn đón chào Xuân mới với các hoạt động trong khuôn khổ phù hợp. Trong bối cảnh khó khăn, Đại sứ quán, doanh nghiệp và đại diện cộng đồng tổ chức gói bánh chưng để tạo không khí Tết.

"Trước thềm năm tới, dù có rất nhiều thách thức, song với tinh thần làm việc chủ động, vì cộng đồng, vì đất nước và sự quan tâm của các ban ngành trong nước, đặc biệt của Bộ Ngoại giao, Cuc Lãnh sự, chúng tôi tiếp tục phấn đấu để công tác của Đại sứ quán sẽ tiếp tục đạt kết quả tốt, đặc biệt là về công tác bảo hộ công dân, để Đại sứ quán luôn là chỗ dựa tin cậy của bà con, để không ai bị bỏ lại"- Đại sứ Lê Huy Hoàng chia sẻ.