Tài liệu được săn lùng nhất thế giới
Tháng 2/1956, ba năm sau cái chết của nhà lãnh đạo Liên Xô Joseph Stalin, Chiến tranh Lạnh giữa Liên Xô và Mỹ không những không kết thúc mà còn bắt đầu có động lực mới.
Sau cuộc đấu đá nội bộ căng thẳng, Nikita Khrushchev lên nắm quyền ở Liên Xô và là một trong những người lĩnh xướng Đại hội lần thứ 20 Đảng Cộng sản Liên Xô (CPSU), được triệu tập để xác lập chính sách của siêu cường này.
Cả thế giới hồi hộp và tò mò dự đoán về những gì sẽ xảy ra tiếp theo? Liên Xô sẽ đi theo hướng nào? Chính sách cứng rắn của Stalin sẽ tiếp tục hay lãnh đạo mới của Liên Xô sẽ thiết lập một chính sách để hòa giải với Mỹ?
Đại hội lần thứ 20 CPSU được tổ chức vào ngày 25/2/1956 với các biện pháp an ninh nghiêm ngặt nhất - không chỉ người nước ngoài, mà cả các đảng viên là khách, không được phép có mặt trong hội trường.
Không ai ở ngoài điện Kremlin biết Khrushchev nói gì tại Đại hội. Vì vậy, văn bản báo cáo của Đại hội sau một ngày làm việc đã trở thành tài liệu quan trọng nhất trên hành tinh lúc bấy giờ. Tất cả các cơ quan tình báo thế giới tìm mọi cách để có được báo cáo mà rất nhiều người quan tâm mày.
Phù điêu của Shabak - cơ quan phản gián và an ninh nội bộ Israel; Nguồn: wikipedia.org
Nhưng rồi cuối cùng, tài liệu tuyệt mật mà để bảo vệ nó, các cơ quan tình báo của Liên Xô đã tốn rất nhiều công sức và tiền của, đã được đăng trên Thời báo New York ngày 4/6/1956, sau đó lan truyền trên khắp các phương tiện truyền thông đại chúng Mỹ và thế giới.
Tài liệu này có được nhờ chiến dịch đặc biệt của lực lượng tình báo Shabak - thuộc hệ thống tình báo Israel, chịu trách nhiệm phản gián và an ninh nội bộ, do Thủ tướng Israel trực tiếp chỉ đạo (MOSSAD - chịu trách nhiệm thu thập thông tin tình báo, chống khủng bố, tiến hành các chiến dịch bí mật như các hoạt động bán du kích, và hỗ trợ aliyah (hoạt động di cư quay trở về quê hương của người Do Thái) tại những nơi hoạt động này bị ngăn cấm; Aman - tình báo quân đội).
Cội nguồn của một huyền thoại
Đó là một chiến dịch tuyệt mật, được phác thảo bởi những chuyên gia hàng đầu của tình báo Israel.
Theo trí tưởng tượng, nếu được đưa vào các bộ phim Hollywood, sẽ là những cảnh đầy ly kỳ mạo hiểm về cách một đội đặc nhiệm siêu đẳng, giữa đêm lẻn vào điện Kremlin, đánh cắp bản báo cáo, và trốn thoát vào giây phút cuối cùng bằng trực thăng, và trong tay điệp viên xuất chúng là tài liệu mà nhiều người thèm khát. Trong thực tế, thật không may (hoặc may mắn thay), mọi thứ diễn ra đơn giản hơn nhiều.
Vấn đề là, để tránh trao đổi và tranh luận, báo cáo của Khrushchev đã được gửi đến các nhà lãnh đạo của các đảng Cộng sản các nước xã hội chủ nghĩa, và tài liệu bị rò rỉ ở Ba Lan. Vào thời điểm đó, Viktor Graevsky (bút danh là Shpilman) - một nhà báo và nhân viên của Cơ quan báo chí Ba Lan - làm việc tại Warsaw.
Chỉ một năm trước Đại hội lần thứ 20 CPSU, nhà báo này ở Israel - nơi ông được cơ quan tình báo Israel mới thành lập - tuyển dụng. Giới lãnh đạo nhà nước Do Thái muốn nắm mọi kế hoạch của Liên Xô liên quan đến Israel, và cố gắng cài cắm người của mình vào các cơ quan khác nhau của Liên Xô.
Làm việc trong ngành báo chí, Graevsky hiểu được rằng Khrushchev đã đọc một báo cáo cực kỳ quan trọng - là đối tượng săn lùng của tất cả các cơ quan tình báo trên thế giới.
Theo một số tin đồn, Tổng thống Mỹ Dwight Eisenhower đã chi khoảng một triệu rưỡi USD cho chiến dịch đặc biệt để có được bản báo cáo đó. Vào thời điểm này, Graevsky có mối quan hệ lãng mạn với một cô gái tên là Lucia Baranovskaya, làm việc trong Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Ba Lan.
Lần đó, anh nhà báo này đến công sở của cô để mời một tách cà phê, nhưng cô rất bận. Trong khi đang nói chuyện với người yêu, mắt anh nhà báo bắt gặp trên bàn một cặp màu đỏ, được đóng dấu "Tối mật" và tên "Đại hội lần thứ 20 của Đảng Cộng sản, bài phát biểu của Khrushchev".
Lúc đầu, Graevsky không tin vào mắt mình - tài liệu được săn lùng nhất trên thế giới nằm ngay trước mặt anh ta. Nhanh chóng định thần, anh ta đề nghị Baranovskaya cho mượn bản báo cáo trong một thời gian ngắn, và đã được đồng ý.
Nikita Khrushchev đọc Báo cáo tại Đại hội 20 ĐCS Liên Xô; Nguồn: bestlj.ru
Với cặp tài liệu quý, Graevsky đã đến đại sứ quán Israel để gặp Yaakov Barmor. Vào thời điểm đó, nhà báo này không biết rằng chính Barmor là một đặc vụ của Shabak. Phản ứng của Barmor cũng tương tự - lúc đầu mặt tái nhợt, sau đó Barmor yêu cầu được đọc tài liệu.
Nhận lại chiếc cặp sau một giờ rưỡi, Graevsky trả nó cho Baranovskaya, còn Barmor đặt chuyến bay sớm nhất tới Vienna (Áo), trao bản sao tài liệu cho ông chủ của mình - người đứng đầu Shabak - Amos Manor.
Tối cùng ngày, Thủ tướng Israel Ben-Gurion đã đọc bản báo cáo của Khrushchev tại Đại hội CPSU lần thứ XX. Trước ông là một câu hỏi hóc búa - phải làm gì với tài liệu này?
Sau khi đắn đo cân nhắc, ông quyết định trao nó cho người Mỹ để tăng cường quan hệ giữa hai nước. Báo cáo được chuyển giao miễn phí, nhưng với một điều kiện - ký kết thỏa thuận về trao đổi thông tin tình báo giữa hai nước.
Giá cho một tài liệu có giá trị như vậy là thấp, vì vậy Giám đốc CIA Allen Dulles đã đồng ý mà không phản đối.
Tuy nhiên, người Mỹ trong một thời gian dài không thể tin rằng họ bị vượt mặt bởi tình báo của nước nhược tiểu, mới xuất hiện trên bản đồ chỉ vài năm về trước.
Sau quá trình kiểm tra thẩm định một cách nghiêm túc và chu đáo, báo cáo của Khrushchev đã được chuyển đến Tổng thống Eisenhower.
Không suy nghĩ lâu, Tổng thống Mỹ ra lệnh cho công khai tài liệu. Hiệu quả của việc công bố báo cáo là rất lớn - nhờ chiến dịch đặc biệt này, huyền thoại về sự toàn năng của tình báo Israel đã ra đời. Mặc dù thực tế là mấy thập kỷ đã trôi qua kể từ đó, các các cơ quan tình báo Israel đã phải đón nhận một số thất bại đau đớn, nhưng huyền thoại nọ vẫn còn sống đến ngày nay.