Về cơ bản những thứ cần phải tránh xa chính là bức xạ và chất nhiễm xạ. Nói một cách dân dã, chất nhiễm xạ chính là đống rác còn bức xạ chính là mùi hôi thối bốc lên.
Thứ thường được gọi là “đồ bảo hộ phóng xạ” thực chất chính là quần áo chống chất nhiễm xạ. Chúng cũng chẳng có gì đặc biệt.
Chỉ là vải hoặc chất dẻo được thiết kế để ngăn những vật chất phóng xạ trong bụi hay nước tiếp xúc với cơ thể của bạn. Nó giữ đống rác khỏi cơ thể bạn, nhưng chẳng thể làm gì với mùi hôi bốc lên.
Nói cách khác, nếu bạn ở gần một nguồn phóng xạ mức độ cao vốn được bọc bảo vệ trong thời gian quá lâu, bạn sẽ làm bạn với rắc rối cho dù đang mặc gì đi chăng nữa.
Cách duy nhất để giảm tiếp xúc với bức xạ chính là Thời gian (ngửi mùi hôi ít hơn), Khoảng cách (tránh xa đống rác ra), và Bọc bảo vệ (đặt thứ gì đó giữa bạn và đống rác).
Phóng xạ gây hại cho bản bởi nó gây ra sự tương tác với những nguyên tử trong các mô của cơ thể sống của bạn. Nếu như DNA bị phá hoại đến một mức độ nào đó, bạn sẽ bị ung thư. Ở mức độ cao hơn, tế bào sẽ bị tiêu diệt.
Cách duy nhất để có thể bọc lấy bức xạ chính là sử dụng chất liệu có thể khiến bức xạ tương tác với nó trước khi đi qua và tiếp xúc với cơ thể bạn.
Nếu như một hạt hạ nguyên tử phóng xạ nào đó đi hoàn toàn qua cơ thể bạn, chính xác thì nó chẳng ảnh hưởng gì cả, nhưng tại sao vẫn có những nguy hiểm xảy đến?
• Alpha (hạt nhân heli): Điện tích cao (+2), tương đối lớn (số khối 4), năng lượng thấp (tốc độ), phản ứng mạnh.
• Beta (electron): Điện tích -1, rất nhỏ (0.0000…), năng lượng lớn, phản ứng khá mạnh.
• Neutron: Không mang điện tích, tương đối lớn, năng lượng trung bình, mức độ phản ứng bình thường.
• Gamma: Không mang điện tích, không có khối lượng, năng lượng cực lớn, phản ứng yếu.
Nghịch lý ở đây là với những dạng phóng xạ phản ứng càng mạnh thì khả năng đâm xuyên càng kém, nhưng nó sẽ gây ra thiệt hại lớn nhất nếu như tiếp xúc với tế bào sống.
Hãy coi như bạn có bốn chiếc bánh làm từ “đống rác” đã nói ở trên. Alpha, beta, gamma, và neutron. Và bạn chỉ có bốn lựa chọn: cầm trên tay, đặt vào túi, ăn nó, hay vứt nó đi.
Hãy cầm cái bánh alpha trên tay của bạn. Lớp ngoài cùng của da bạn vốn là da chết và sẽ phản ứng với alpha, chặn chúng không đi sâu hơn vào bên trong cơ thể bạn. Tế bào da sẽ rụng đi như những gì vẫn xảy ra hằng ngày. Dù thế nào đi chăng nữa cùng đừng ăn nó.
Đặt cái bánh beta vào túi bạn. Tuy nó đâm xuyên mạnh hơn alpha, nhưng chỉ cần một lớp bảo vệ bằng vải mỏng như một tờ giấy là có thể ngăn nó lại.
Bánh neutron? Ném nó đi thật xa. Ngay lập tức. Không thứ gì bạn đang mặc có thể ngăn neutron lại và chúng sẽ làm loạn cơ thể bạn lên.
Ăn cái bánh gamma. Chẳng thứ gì bạn mặc có thể bảo vệ bạn, nhưng vẫn sẽ có khả năng nó đâm xuyên qua toàn bộ cơ thể bạn và chẳng gây ra điều gì khi nó phản ứng rất yếu.
Và có người sẽ thắc mắc “Vì sao không đặt lớp bọc bảo vệ vào đồ bảo hộ?” Cám ơn khi đã hỏi về vấn đề này.
"Đồ bảo hộ phóng xạ” sẽ giúp bạn tránh tiếp xúc với dạng beta và hấp thụ dạng alpha. Vậy còn neutron và gamma? Chúng cần tới những vật thể cực lớn để có thể ngăn lại.
Nước và chất dẻo thực hiện công việc ngăn chặn neutron rất ổn bởi chúng chứa rất nhiều nguyên tử hydro để chúng có thể tương tác. Đó cũng chính là lý do neutron rất nguy hiểm với bạn.
Vấn đề là bạn sẽ cần tới một lớp vật chất rất dày và bộ đồ bảo hộ chứa nó sẽ quá nặng để bạn có thể di chuyển. May thay, phần lớn lượng neutron sinh ra đều đến từ bom hay lò hạt nhân.
Tạo lớp chặn neutron cho lò phản ứng khá đơn giản (chỉ cần đặt nó vào một bể nước thật lớn) và cũng chẳng có ai thiếu kiến thức đang thử nghiệm bom hạt nhân cả.
Với gamma, bởi chúng là photon năng lượng cao và không thực sự là hạt, bạn sẽ cần tới thứ rất dày và mật độ lớn để có thể ngăn chúng lại. Chì có thể thực hiện việc này, nhưng nó sẽ cực kỳ nặng. Và bạn sẽ lại phải đứng yên một chỗ và chẳng thể di chuyển.
Thế nên, đừng quá tự tin với thứ gọi là “đồ bảo hộ phóng xạ”. Chúng chẳng thể bảo vệ bạn khỏi mọi thứ.
Tổng hợp
