BS Nguyễn Lân Hiếu trong chuyến đi Hoàng Su Phì, Hà Giang - Ảnh: FBNV
Và hơn tất cả là nỗi trăn trở làm sao để trạm y tế xã chữa được bệnh cho người dân? Bác sĩ Hiếu viết:
Nhân viên y tế vừa thiếu về số lượng và ngày càng yếu về chất lượng. Thuốc điều trị bệnh mạn tính cấp định kỳ có đúng một loại, bình oxy chưa sử dụng bao giờ, các thủ thuật dù là đơn giản cũng không làm được nên đương nhiên bà con dân tộc đẻ ở nhà còn hơn đến trạm y tế xã.
Ngoài những bất cập về cơ chế chính sách, cung ứng trang thiết bị, thuốc men, theo tôi nguyên nhân chính là nhân viên y tế hoàn toàn thiếu động lực phát triển. Ra trường sách vở rơi rụng theo thời gian, nên cậu bác sĩ 37 tuổi kiến thức chắc không được bằng anh sinh viên Y6.
Mà kinh nghiệm tích lũy cũng chẳng có bao nhiêu vì bệnh gì chả chuyển. Nếu ai quyết tâm học thì đã lên huyện, tỉnh hoặc mở phòng mạch tư, để lại cho hệ thống công một trạm y tế chỉ phục vụ cho y tế dự phòng, chức năng điều trị gần như chỉ chiếm dưới 10%, mà đây mới là chức năng có thể mang lại niềm tin cho bà con.
Hồi còn nhỏ tôi rất mê bộ phim Thầy Lang, một bộ phim điện ảnh Ba Lan nói về giáo sư y khoa thất tình bỏ nhà ra đi. Ông sống ở một làng quê với kiến thức uyên bác, tuy phương tiện thô sơ nhưng vẫn cứu chữa được rất nhiều bệnh nhân.
Cuối cùng ông bị bắt vì ăn trộm bộ dụng cụ phẫu thuật. Ra tòa vì không có giấy phép hành nghề, nhưng tất cả đều sáng tỏ khi mọi người nhận ra vị giáo sư đáng kính.
Đây là một phần động lực để tôi theo đuổi ngành y và năng đến các địa phương khó khăn cả trong và ngoài nước.
Đến bao giờ trạm y tế xã mới thực sự là nơi người dân đến khám chữa bệnh. Câu trả lời là cần phải thay đổi về mặt cơ cấu tổ chức và ứng dụng công nghệ.
Về tổ chức, rất cần biến trạm y tế xã thành một phòng khám của trung tâm y tế huyện, quản lý cả con người và kinh phí. Các bác sĩ chuyên khoa sẽ có lịch định kỳ xuống trạm để khám bệnh. Bác sĩ của trạm cần theo học một chuyên ngành, mà theo tôi khuyến khích là nội tổng hợp và chứng chỉ sơ cứu ngoại khoa.
Người dân sẽ biết lịch khám chuyên khoa để đến trạm, nơi đây sẽ tấp nập vào ra nếu những bệnh lý thông thường, mạn tính (tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh phổi tắc nghẽn) được quản lý tốt…
Về ứng dụng công nghệ, cần triển khai đường truyền hội chẩn online cho tất cả các trạm y tế - phòng khám, đặc biệt ở vùng đặc biệt khó khăn. Telehealth nghe rất nghiêm trọng nhưng chỉ một màn hình, camera và một đường truyền Internet là đủ để chữa được bao nhiêu trường hợp mà trước đây không bao giờ tìm đến trạm y tế xã, phường.
Thay đổi rất khó, nhưng đã đến lúc chắc chắn phải làm. Cứ bắt đầu bằng một huyện rồi nhân rộng ra cả tỉnh. Một ví dụ tốt sẽ là chìa khóa mở hướng đi mới, mà theo tôi chắc chắn sẽ hiệu quả hơn nhiều.
Bác sĩ Nguyễn Lân Hiếu, đại biểu Quốc hội đương nhiệm và giám đốc hai bệnh viện (là người duy nhất làm giám đốc hai bệnh viện cùng lúc ở Việt Nam). Ông sinh năm 1972, là phó giáo sư, tiến sĩ chuyên khoa tim mạch.