80 % ung thư phát sinh từ môi trường
Bác sĩ Nguyễn Văn Tiến – Bệnh viện Ung bướu, TP.HCM cho biết, hiện nay các nhà khoa học trên thế giới chỉ mới tìm ra được một nguyên nhân chính xác gây ra ung thư: đó là virus HPV gây ung thư cổ tử cung. Hầu hết các ung thư còn lại chưa tìm ra nguyên nhân.
Tuy nhiên, tất cả các bệnh ung thư người ta tìm thấy rất nhiều yếu tố nguy cơ nếu tiếp xúc thường xuyên.
Theo bác sĩ Tiến qua nhiều nghiên cứu dịch tễ học, các nhà khoa học đã phát hiện ra chỉ có dưới 10% bệnh ung thư phát sinh do các rối loạn từ bên trong cơ thể gồm: các rối loạn nội tiết, tổn thương có tính di truyền... là những nguyên nhân này thường không thay đổi được.
Tác nhân gây ung thư như thế nào?
Ngược lại, có đến hơn 80% ung thư phát sinh có liên quan đến yếu tố môi trường sống, bao gồm: lối sống thiếu khoa học; các thói quen, tật xấu như: hút thuốc, uống rượu; chế độ dinh dưỡng không an toàn: hóa phẩm màu trong từng thức ăn - nước uống, bảo quản; chế biến thực phẩm; quan hệ tình dục không an toàn gây nhiều loại bệnh và ung thư phụ khoa.
Ngoài ra, nguy cơ ung thư tăng còn có liên quan tới yếu nghề nghiệp, ô nhiễm môi trường, gọi chung là các yếu tố ngoại sinh (từ bên ngoài cơ thể). Các yếu tố này là có thể thay đổi được nếu chúng ta nhận thấy nguy cơ cao.
Yếu tố gây ung thư mà con người không thể tránh được đó là di truyền, tuổi tác, giới tính. Ví dụ, yếu tố mắc ung thư theo giới: ở nam giới hay mắc ung thư tuyến tiền liệt, ung thư dương vật, tinh hoàn; nữ hay mắc ung thư vú, cổ tử cung, buồng trứng, bướu nguyên bào nuôi, âm hộ, đó là những bộ phận sinh dục đặc trưng mỗi giới.
Những yếu tố cần tránh xa
Theo bác sĩ Tiến 50% ung thư có thể phòng tránh vì thế mỗi người hãy tự biến phòng ung thư bằng cách tránh xa các tác nhân dưới đây:
Thứ nhất: Thuốc lá, hút thuốc lá được kể đến hàng đầu, đây là nguyên nhân của 30% trong tổng số các loại ung thư ở người, bao gồm: ung thư phổi, thanh quản, thực quản, khoang miệng, bàng quang, tụy, dạ dày...
Tránh xa thuốc lá, rượu, thực phẩm không an toàn để phòng ung thư
Người không hút thuốc nhưng sống cùng với người hút thuốc thì cũng có nguy cơ mắc các loại bệnh liên quan đến hút thuốc lá.
Thứ hai: rượu, bác sĩ Tiến cho biết một nghiên cứu tiền cứu cho thấy nhữg phụ nữ uống 10g rượu/ngày sẽ làm tăng nguy cơ ung thư: ung thư hốc miệng, thực quản, thanh quản, trực tràng, gan và vú sau thời gian theo dõi trung bình là 7,5 năm.
Nguy cơ ung thư sẽ tăng thêm 6% cho mỗi 10g rượu tiêu thụ mỗi ngày. Một nghiên cứu ở Châu Âu cho thấy việc uống rượu có liên quan tới 10% trường hợp ung thư ở nam giới và 3% ở nữ giới.
Thứ ba: chế độ ăn uống không hợp lý và ô nhiễm thực phẩm. Chế độ ăn nhiều chất mỡ động vật, ít chất xơ làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại - trực tràng và ung thư vú. Ngược lại, chế độ ăn ít chất béo, nhiều rau, hoa quả và các ngũ cốc dạng nguyên hạt, có thể làm giảm nguy cơ mắc các loại ung thư.
Các chất bảo quản thực phẩm, các chất nhuộm màu thực phẩm có nguồn gốc hóa học, các chất trung gian chuyển hóa và các chất sinh ra từ thực phẩm bị nấm mốc, lên men là nguyên nhân gây ra nhiều loại ung thư đường tiêu hóa như: ung thư dạ dày, ung thư gan, ung thư đại tràng… Ước tính yếu tố này gây ra đến 35% trong tổng số các loại ung thư.
Thịt hun khói, cá muối, các loại mắm và dưa muối, cà muối, nhất là dưa khú có chứa nitrat, nitrit và nitrosamine có liên quan tới ung thư thực quản và dạ dày.
Gạo và lạc là 2 loại thực phẩm dễ bị nấm Aspergillus flavus xâm nhiễm và tiết ra một loại chất độc là Aflatoxin, chất này gây ra ung thư gan nguyên phát.
Thứ tư: ô nhiễm môi trường. Ở nước ta, thuốc trừ sâu diệt cỏ dùng phổ biến trong nông nghiệp là yếu tố nguy cơ gây ung thư vú và một số loại ung thư khác, chất độc màu da cam (dioxin) làm tăng tỷ lệ ung thư gan, máu, hạch, phần mềm.
Một tác nhân gây ung thư khác là các hóa chất sử dụng trong công nghiệp. Ước tính nhóm nguyên nhân này gây ra khoảng 2-8% trong tổng số các loại ung thư.
Thứ năm: Các nhóm tác nhân vật lý cũng làm tăng nguy cơ ung thư như: bức xạ ion hóa - tia cực tím. Các bức xạ ion hóa như tia Rơnghen, phát ra từ máy chiếu chụp X-quang, các chất phóng xạ dùng trong y học và một số ngành khoa học, có khả năng gây tổn thương gen và sự phát triển tế bào.
Thứ sáu: nhiễm vi rút, vi khuẩn thể gây ung thư như: vi rút Epstein-Barr (EBV) có liên quan đến ung thư vòm mũi họng, ung thư hạch lymphô. Vi rút viêm gan B là nguyên nhân gây ung thư gan nguyên phát.
Vi rút HPV gây u nhú ở người là nguyên nhân gây đến 70% ung thư cổ tử cung ở phụ nữ.
Vi khuẩn Helicobacter Pylory (HP): là loại vi khuẩn có vai trò quan trọng trong gây viêm loét dạ dày-tá tràng và ung thư dạ dày.
Bác sĩ Tiến cho rằng, khi biết các yếu tố tác động gây ra ung thư thì mỗi người tự phòng ngừa cho mình cũng giúp giảm được 50 % nguy cơ mắc ung thư.