Ô nhiễm không khí ở Bắc Kinh. Ảnh: AFP Ô nhiễm không khí ở Bắc Kinh. Ảnh: AFP
Đầu tư khổng lồ và ý chí chính trị
Một báo cáo của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc và Cục Môi trường và Sinh thái thành phố Bắc Kinh cho thấy chương trình quản lý chất lượng không khí của Bắc Kinh đã phát triển như thế nào trong 1/4 thế kỷ qua, đồng thời đưa ra các khuyến nghị về những bước đi trong thời gian gần, trung hạn và dài hạn mà Bắc Kinh có thể thực hiện để duy trì động lực hướng tới không khí sạch.
Nhóm chuyên gia quốc tế của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc và chuyên gia Trung Quốc đã mất hơn 2 năm để tổng hợp báo cáo đánh giá 20 năm kiểm soát ô nhiễm không khí ở Bắc Kinh từ năm 1998 đến 2017.
“Sự cải thiện chất lượng không khí không xảy ra do tình cờ. Đó là kết quả của một sự đầu tư khổng lồ về thời gian, nguồn lực và ý chí chính trị” - Joyce Msuya, giám đốc điều hành Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc cho biết.
“Hiểu được câu chuyện ô nhiễm không khí ở Bắc Kinh là điều quan trọng với bất kỳ quốc gia, hoặc thành phố nào muốn đi theo con đường tương tự” - ông Msuya nói.
Lập kế hoạch
Năm 1998, không khí ở Bắc Kinh ô nhiễm nghiêm trọng do khí thải xe cộ và đốt than. Các chỉ số ô nhiễm chính đều vượt giới hạn quốc gia.
Tháng 9.2013, Quốc vụ viện Trung Quốc đưa ra kế hoạch hành động về phòng chống ô nhiễm không khí, đóng vai trò là hướng dẫn để ngăn ngừa và kiểm soát ô nhiễm không khí ở cấp quốc gia.
Mục tiêu của kế hoạch này là vào năm 2017, nồng độ PM10 sẽ giảm ít nhất 10% so với mức 2012 ở khu vực đô thị Trung Quốc và nồng độ bụi mịn PM2.5 sẽ giảm 25%, 20% và 15% ở Bắc Kinh, Thiên Tân, lưu vực Dương Tử và Châu Giang.
Để đạt được các mục tiêu trên, kế hoạch hành động xác định các biện pháp chính, bao gồm tái cơ cấu công nghiệp hướng tới các ngành công nghiệp sạch; chuyển đổi công nghệ theo hướng sạch đối với những ngành gây ô nhiễm; tăng cường tiết kiệm sử dụng năng lượng, dùng năng lượng thân thiện với môi trường; cải cách hệ thống pháp luật và quy định liên quan đến bảo vệ và kiểm soát môi trường; thiết lập cơ chế điều phối khu vực liên quan đến quy hoạch, quản lý đô thị và môi trường; thiết lập hệ thống giám sát, cảnh báo và hệ thống ứng phó khẩn cấp và đối phó khi không khí bị ô nhiễm nặng; làm rõ trách nhiệm của chính phủ, doanh nghiệp và xã hội và huy động công chúng tham gia bảo vệ môi trường.
Điều đáng chú ý là kế hoạch hành động yêu cầu nồng độ PM2.5 trung bình ở Bắc Kinh phải nằm dưới 60 microgram/m3.
Bắc Kinh hành động chi tiết
Dựa trên kế hoạch hành động cấp quốc gia, chính quyền thành phố Bắc Kinh, nơi chịu ảnh hướng lớn do nạn ô nhiễm khí thải, đưa ra kế hoạch hành động chi tiết.
Theo BBC, Bắc Kinh tập trung vào 6 hướng chính, bao gồm kiểm soát ô nhiễm do xe cơ giới, kiểm soát ô nhiễm do nguyên liệu hoá thạch như than đá, kiểm soát các ngành công nghiệp gây ô nhiễm, kiểm soát ô nhiễm khói bụi, phục hồi các hệ sinh thái bị ô nhiễm, và ứng dụng các công nghệ mới vào bảo vệ môi trường.
Đối với kiểm soát khí thải do các phương tiện giao thông, Bắc Kinh hạn chế số lượng phương tiện giao thông chỉ là 6 triệu vào năm 2017.
Thành phố ủng hộ và thiết lập các hệ thống giao thông xanh và ưu tiên phát triển hệ thống giao thông công cộng, khuyến kích người dân sử dụng các phương tiện giao thông công cộng.
Để kiểm soát số lượng phương tiện thông qua xổ số biển số, nhà nước tăng mức tiêu chuẩn khí thải với phương tiện giao thông, yêu cầu kiểm tra và bảo dưỡng phương tiện giao thông có khả năng gây ô nhiễm thường xuyên, cải thiện chất lượng nhiên liệu, loại bỏ hàng trăm nghìn phương tiện giao thông cũ kỹ, tăng chi phí lái xe ôtô, đưa vào hoạt động phương tiện giao thông sử dụng năng lượng sạch, quản lý xe từ các thành phố khác đến thành phố.
Để kiểm soát ô nhiễm đốt than, chính quyền khuyến kích xây dựng dự án sử dụng khí gas và các nhiên liệu sạch để thay thế sử dụng than, Bắc Kinh đã đóng cửa các nhà máy nhiệt điện than và cấm người dân ở các khu vực xung quanh dùng than để sưởi ấm, đẩy nhanh việc loại bỏ các ngành công ngiệp gây ô nhiễm cao và lạc hậu.
Để ngăn chặn bụi, Bắc Kinh thực hiện để kiểm soát bụi phát ra tại các công trường xây dựng, niêm phong phương tiện vận tải tạo ra bụi, tăng cường quét đường hay hút bụi.
Thành phố đã tăng lượng bao phủ cây xanh tại thành phố và khu vực lân cận lên tới 100 km2.
Theo Chinadialogue, kế hoạch hành động trên đã giúp Trung Quốc nói chung và Bắc Kinh nói riêng cải thiện đáng kể chất lượng không khí, thành phố Bắc Kinh đã đạt được mục tiêu đề ra, PM2.5 trung bình hàng năm còn là 58 microgram/m3 - giảm 35%.
Bằng các biện pháp cụ thể và hành động quyết liệt như trên của chính quyền, ô nhiễm không khí đã được cải thiện đáng kể, bầu trời xanh đã xuất hiện trở lại ở Bắc Kinh và nhiều nơi khác.
Tháng 8.2019, chỉ số mật độ bụi mịn PM 2.5 trung bình tại Bắc Kinh lần đầu tiên giảm xuống mức thấp kỷ lục 23 microgram/m3 không khí kể từ khi Trung Quốc tiến hành đo đạc chỉ số này đến nay.