Vụ việc bắt đầu sáng tỏ, sau khi báo Kommersant đưa tin các đặc vụ FSB ngày 20.7 đã khám xét cơ sở nghiên cứu TSNIIMASH của Cơ quan hàng không vũ trụ Nga (ROSCOSMOS) tại thị trấn Korolyov, ngoại ô Moscow.
ROSCOSMOS ra một tuyên bố ngắn hôm 23.7, nói cuộc điều tra chú trọng bảo vệ bí mật quốc gia, và các sự kiện đã khiến chính quyền chú ý từ năm 2013.
Cựu Phó Thủ tướng Dmitry Rogozin, nay là lãnh đạo ROSCOSMOS, đã yêu cầu cơ quan hợp tác chặt chẽ với cuộc điều tra của FSB.
Người phát ngôn Vladimir Ustimenko của ROSCOSMOS xác nhận nhà khoa học cấp cao Viktor Kudryavtsev, 74 tuổi, đã chính thức bị bắt, trong khi cuộc điều tra vẫn tiếp tục.
Theo Kommersant, đặc vụ FSB cũng đã lục soát văn phòng và nhà riêng của ông Dmitry Paison, giám đốc nghiên cứu và phân tích của ROSCOSMOS, cơ quan phát triển các vũ khí siêu thanh mới của Nga.
ROSCOSMOS xác nhận chính quyền đã gặp ông Payson, nhưng ông không bị nghi ngờ và được xếp là một nhân chứng.
Cuộc khám xét diễn ra sau khi FSB phát hiện các lực lượng an ninh phương Tây sở hữu thông tin về việc phát triển các vũ khí bội siêu thanh bí mật của Moscow.
Người phát ngôn ROSMOSCOS không nói nước nào đã nhận thông tin bí mật từ tay ông Kudryavtsev, và không nói ông “xì” chương trình tên lửa siêu thanh nào.
Yaroslav Kudryavstvev là con trai ông Kudryavtsev, cho biết cha ông bị bắt ở nhà riêng hồi tuần trước, nhưng hai cha con không nói chuyện với nhau. Ông cũng nói V.V (viết tắt hai tên đầu của người cha) đã khẳng định vô tội với luật sư do chính quyền chỉ định.
Người con cũng cho rằng “ai đó” ở TsNIIMash đã vu khống đồng nghiệp V.V vì ganh tị với ông, do ông Kudryavtsev thường được đi công tác nước ngoài trong những năm 1990 và 2000, để tham gia các dự án và thỏa thuận hợp tác quốc tế.
V.V là nhân viên TsNIIMash, đã đi dự các hội thảo về khí động lực học ở Ấn Độ, Brazil và các nước châu Âu, và cùng nhiều nhà khoa học quốc tế là tác giả một số nghiên cứu.
Người con còn cho biết V.V thuộc cấp thấp nên ít được tiếp cận các tài liệu bí mật, do con gái ông sống ở nước ngoài.
Theo trang tin Meduza (ở Latvia), nhà khoa học Kudryavtsev đã bị buộc tội phản quốc, và 12 người khác đang bị điều tra.
Nguồn tin của Kommersant từng nói: “Nhiều cái đầu sẽ rơi, và chắc chắn vụ này sẽ không kết thúc với chỉ vài vụ sa thải”, tiết lộ có khoảng 10 nghi phạm bị cho là hợp tác với lực lượng tình báo phương Tây và những người này bị cáo buộc mưu phản.
Vụ bắt nhà khoa học cao tuổi này gây hiếu kỳ về vũ khí siêu thanh của Nga và tại sao chúng có giá trị cao.
Sau cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin với Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 16.7, Bộ Quốc phòng Nga ngày 19.7 đã tung ra video giới thiệu các loại vũ khí siêu thanh.
Hồi tháng 3, Tổng thống Putin từng tuyên bố rằng số vũ khí này sẽ giúp Nga có được sức mạnh răn đe chống bất kỳ sự xâm lược nào. Trong số này có tên lửa siêu thanh Dao Găm (Kinzhal Kh-47M2) có thể phóng tên lửa hạt nhân không đối đất từ máy bay tiêm kích MiG-31.
Theo hãng tin Interfax, một loạt MiG-31 tuần tra biển Caspian từ tháng 4 đã được trang bị Dao Găm vốn có thể bay với vận tốc gấp 10 lần vận tốc âm thanh, tầm bắn 2.000km và mang được đầu đạn thường lẫn đầu đạn hạt nhân.
Và tên lửa đạn đạo liên lục địa chiến lược Avangard, được trang bị hệ thống lướt siêu thanh, có thể bay với vận tốc gấp 20 lần vận tốc âm thanh (khoảng 24.000km/giờ), trong khi hệ thống tên lửa chống đạn đạo Mỹ đang sử dụng hiện nay chỉ có thể bay với vận tốc 6.400km/giờ.
Bộ Quốc phòng Nga còn cho biết chuẩn bị phóng thử tên lửa hành trình năng lượng hạt nhân Chim báo Bão (Burevestnik), và còn giới thiệu tên lửa đạn đạo liên lục địa RS-28 Sarmat, loại vũ khí có thể mang 10-15 đầu đạn hạt nhân phóng từ tàu ngầm, có thể tấn công mọi địa điểm trên Trái đất.