Lỗ hổng tinh vi
Cụ thể, các khoản chi phí vận chuyển này có thể đã giúp Nga thu về hơn 1 tỷ USD chỉ trong một quý. Cho đến gần đây, Nga dường như vẫn đang đi theo hướng này trong bối cảnh phương Tây tiếp tục áp đặt các biện pháp trừng phạt nhằm hạn chế doanh thu từ xuất khẩu dầu và các tài nguyên liên quan.
Các nhà sản xuất dầu của nước này đã bán dầu thô cho Ấn Độ với giá dưới mức trần 60 USD/thùng. Nhưng khi tính cả chi phí vận chuyển, số tiền cao hơn nhiều.
Benjamin Hilgenstock, một học giả tại Trường Kinh tế Kyiv, người đang nghiên cứu về việc cách Nga ứng phó với việc áp giá trần, cho biết chi phí vận chuyển tăng cao là mối lo ngại lớn vì chúng tạo ra sự rò rỉ trong cơ chế giới hạn giá có thể giúp cho ai đó thu lợi hàng tỷ đô la.
Giá trần do G7 áp đặt nhằm mục đích tạo điều kiện cho dầu mỏ của Nga được lưu thông trong khi vẫn có thể siết chặt nguồn thu mà Nga hưởng lợi.
Nhưng mức trần - đặt ra yêu cầu đối với người mua, chủ tàu và công ty bảo hiểm từ các quốc gia tham gia - không áp đặt bất kỳ giới hạn nào về chi phí vận chuyển hàng hóa.
Hồ sơ hải quan được ban hành tại Nga từ tháng 12/2022 đến cuối tháng 6/2023 cho thấy giá dầu thô trung bình vận chuyển đến Ấn Độ là khoảng 50 USD/thùng tại các cảng Baltic của Nga, thấp hơn mức giá trần 60 USD/thùng.
Tuy nhiên, dữ liệu hải quan Ấn Độ cho thấy giá thực sự được thanh toán ở Ấn Độ sau khi giao hàng - còn gọi là giá “chi phí, bảo hiểm và vận chuyển hàng hóa” (CIF) - trong cùng kỳ đã lên tới 68 USD.
Số liệu từ Argus, một cơ quan định giá, cũng chỉ ra mức chênh lệch lớn. Argus ước tính giá trung bình của dầu thô Urals ở Ấn Độ cao hơn 14,90 USD/thùng so với ở vùng Baltic kể từ khi dữ liệu bắt đầu được thu thập vào tháng Hai.
Con số này vượt quá ước tính của Argus về giá vận chuyển thực tế, trung bình khoảng 9 USD/thùng.
Một quan chức tại công ty dầu khí nhà nước Ấn Độ đã mua một phần dầu này nói với FT rằng giá mua của Ấn Độ đã bao gồm chi phí vận chuyển. Quan chức này nói rằng không được phép đàm phán về việc sắp xếp vận chuyển hàng hóa hoặc chi phí liên quan.
Tiền chảy vào túi ai?
FT đã xác định thêm 26 tàu “ma” được chủ sở hữu hiện tại mua lại kể từ khi cuộc chiến tại Ukraine bắt đầu. Chủ sở hữu của chúng là bí mật, được giấu kín thông qua các công ty vỏ bọc, phần lớn ở Quần đảo Marshall và Liberia, nhưng tất cả đều đã chuyển hướng đáng kể sang các tuyến đường dẫn dầu của Nga kể từ khi được mua.
Trong vòng tháng tính đến tháng 7/2023, khoảng 40% lượng dầu vận chuyển từ Baltic được vận chuyển bởi các tàu có liên hệ với Nga.
Ước tính chi phí vận chuyển do Argus tính toán cho thấy đội tàu này có thể đã kiếm được hơn 350 triệu USD doanh thu trên tuyến trong quý.
Cộng thêm 800 triệu USD do phí tăng cao, điều này có nghĩa là các thực thể Nga có thể đã ngầm kiếm được doanh thu nhiều hơn một tỷ USD trong khoảng thời gian đó so với mức được công nhận trước đây.
Ấn Độ hiện chiếm khoảng 1/4 lượng xuất khẩu dầu thô và dầu tinh chế của Nga. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, xuất khẩu dầu toàn cầu của Nga đạt tổng cộng 39 tỷ USD trong 3 tháng này.
Theo công ty phân tích dữ liệu Kpler, Nga đã vận chuyển 108 triệu thùng dầu từ Baltic đến Ấn Độ từ tháng 5 đến tháng 7 bằng 134 tàu, thời điểm mà chênh lệch giữa giá Argus trung bình là 17 USD/thùng, sau khi tính đến độ trễ giữa thời điểm khởi hành và giao hàng.
Vào thời điểm đó, Argus ước tính giá vận chuyển thương mại trung bình là 9 USD/thùng, cho thấy mức tính phí vượt trội có thể trị giá khoảng 800 triệu USD.
Trong số 134 tàu được Kpler xác định đang vận chuyển dầu của Nga đến Ấn Độ từ tháng 5 đến tháng 7, FT đã có thể liên kết trực tiếp 23 tàu trong số đó với các thực thể Nga thông qua tài liệu bảo hiểm, quyền sở hữu hoặc quản lý.
Hầu hết trong số này được điều hành bởi Sun Ship Management, công ty đã bị Anh và EU trừng phạt vì có liên hệ với Sovcomflot, đội tàu chở dầu khổng lồ của nhà nước Nga.
Cơ quan Năng lượng Quốc tế cho biết doanh thu xuất khẩu dầu của Nga trong tháng 7 đã đạt mức cao nhất kể từ khi giá trần được áp dụng, ngay cả khi không bao gồm chi phí vận chuyển tăng cao.
Tuy nhiên, giá cao hơn cũng có thể ngăn cản người mua. Một quan chức dầu mỏ Ấn Độ nói với FT rằng mức giảm giá hiện chỉ còn từ 2 đến 10 USD/thùng. Amrita Sen tại Energy Aspects cho biết: “Nhập khẩu của Ấn Độ hiện có thể giảm do mức chiết khấu không hào phóng như trước”.