Từ tàu sân bay Baku, tới Đô đốc Gorshkov và thương vụ "1 vốn 4 lời" của Ấn Độ
Giống như nhiều quốc gia, Ấn Độ muốn có vũ khí tốt nhất có thể mua được trên thị trường vũ khí. Nhưng những lo ngại về ý thức hệ và tài chính đồng nghĩa với việc có rất ít loại vũ khí sẽ được mua Hoa Kỳ hoặc Châu Âu. Đó đương nhiên là tín hiệu tốt cho người Nga.
Ấn Độ đã là một nhà nhập khẩu vũ khí lớn của Nga trong 50 năm. Tuy nhiên đó không phải là những năm tháng dễ dàng cho New Delhi. Các hợp đồng quốc phòng của Ấn Độ với Nga đã liên tục bị trì hoãn và đội chi phí.
Và trang bị quân sự mua từ người Nga không phải lúc nào cũng đủ khả năng hoạt động.
Trong tất cả các vấn đề mua sắm vũ khí của Ấn Độ, không gì được nhắc tới hơn là "mối quan hệ bất chính giữa hai nước" liên quan tới Tàu sân bay INS Vikramaditya.
Đầu những năm 2000, Ấn Độ đã cố gắng mua tàu sân bay mới nằm nâng cao năng lực quân sự, nhưng những gì xảy ra sau đó là một cơn ác mộng.
Năm 1988, Liên Xô đã hoàn thiện tàu sân bay trực thăng Baku. Nó và bốn chiếc khác thuộc lớp Kiev đại diện cho một thiết kế tàu sân bay độc đáo của Liên Xô.
Một phần ba (phía trước) của tàu sân bay giống như một tuần dương hạm hạng nặng, với 12 tên lửa chống hạm SS-N-12 khổng lồ, nó còn được trang bị 192 tên lửa đất đối không và hai khẩu pháo 100 mm.
Hai phần ba còn lại của nó về cơ bản là một tàu sân bay trực thăng, với sàn bay và nhà chứa máy bay. Baku phục vụ trong hải quân Liên Xô chỉ một thời gian ngắn cho đến khi Liên Xô tan rã vào năm 1991.
Tàu sân bay Baku (Đô đốc Gorshkov).
Nga đã kế thừa nó, đổi tên thành Đô đốc Gorshkov và giữ nó trong hải quân Nga cho đến năm 1996, sau một vụ nổ nồi hơi (có thể do thiếu bảo trì), Đô đốc Gorshkov gần như không còn hoạt động.
Đầu những năm 2000, Ấn Độ phải đối mặt với một vấn đề nan giải. Tàu sân bay duy nhất của hải quân Ấn Độ INS Viraat đã nghỉ hưu vào năm 2007. New Delhi cần phải thay thế Viraat và đương nhiên phải bằng cách nhanh nhất.
Các lựa chọn của Ấn Độ bị hạn chế. Các quốc gia duy nhất đóng tàu sân bay vào thời điểm đó là Hoa Kỳ, Pháp và Ý đã đóng những con tàu quá lớn so với số tiền mà Ấn Độ có thể chi ra.
Năm 2004, Ấn Độ và Nga đã ký một thỏa thuận trong đó Ấn Độ sẽ tiếp quản Tàu sân bay Đô đốc Gorshkov. Con tàu sẽ được bàn giao miễn phí, nhưng Ấn Độ sẽ trả 974 triệu USD cho Nga để nâng cấp nó.
Đó là một dự án đầy tham vọng. Với trọng lượng 44.500 tấn, Đô đốc Gorshkov là một con tàu khổng lồ. Đã hơn 16 năm tuổi nhưng nó đã phải trải qua 8 năm xếp xó dưới mùa đông khắc nghiệt của Nga.
Nga cam kết sẽ chuyển đổi con tàu từ một tàu sân bay trực thăng thành tàu sân bay với sàn bay dài khoảng 274m. Nó sẽ có khả năng là sân bay nổi cho 24 máy bay chiến đấu MiG-29K và tối đa là 10 máy bay trực thăng Kamov.
Nó cũng sẽ có radar mới, nồi hơi mới cho động cơ đẩy, dây cáp hạ cánh cho máy bay và thang máy lên sàn bay mới. Tất cả 2700 phòng và khoang kính nước, được chia thành 22 khu vực sẽ được tân trang lại và hệ thống đường điện mới sẽ được đặt trên khắp con tàu.
Tàu sân bay mới sẽ được đặt tên là Vikramaditya, theo tên của một vị vua Ấn Độ cổ đại. Một tàu sân bay với giá dưới 1 tỷ USD có vẻ là một thương vụ giá hời cho người Ấn Độ.
Năng lực của tàu sân bay INS Vikramaditya của Ấn Độ.
Nỗi đau đầu mang tên Sevmash, liệu người Ấn Độ đã thở phào nhẹ nhõm hay là bắt đầu hối hận?
Vào năm 2007, chỉ một năm trước khi giao hàng, rõ ràng là nhà máy đóng tàu Sevmash của Nga không thể đáp ứng thời hạn đầy tham vọng này. Thậm chí tệ hơn nữa, họ đòi hỏi số tiền gấp đôi lên tới 2,9 tỷ USD để hoàn thành công việc.
Một năm sau, Sevmash ước tính tàu sân bay mới chỉ hoàn thành 49%. Thậm chí một giám đốc điều hành của Sevmash đề nghị Ấn Độ nên trả thêm 2 tỷ USD, với lý do giá thị trường của một tàu sân bay vào khoảng từ 3 đến 4 tỷ USD.
Sevmash là công ty chuyên về chế tạo tàu ngầm và chưa từng đóng bất kỳ tàu sân bay nào trước đây.
Tàu sân bay Baku được đóng tại Nhà máy đóng tàu Nikolayev, sau khi Liên Xô tan rã đã trở thành một phần của Ukraine. Các dụng cụ và thiết bị chuyên dụng dùng để đóng Tàu sân bay Đô đốc Gorshkov đã cách xa hàng nghìn dặm và tồi tệ hơn là nó nằm ở nước ngoài.
Với công việc đã hoàn thành được một nửa và số tiền ban đầu 974 triệu USD, Ấn Độ không thể phá vỡ thỏa thuận này.
Nga biết điều đó, và thẳng thừng áp đặt lựa chọn của Ấn Độ. "Nếu Ấn Độ không trả tiền, chúng tôi sẽ giữ tàu sân bay" một quan chức của Bộ Quốc phòng Nga nói với RIA-Novosti.
Đến năm 2009, dự án đã hoàn toàn bế tắc. Xuất khẩu vũ khí của Nga trong năm 2009 đạt 8 tỷ USD và sự chậm trễ cũng như các chiến thuật tống tiền của Sevmash đã trở thành hình ảnh không tốt cho toàn bộ ngành công nghiệp quốc phòng Nga.
Vào tháng 7/2009, Tổng thống Nga lúc đó là Dmitri Medvedev đã có chuyến thăm tới xưởng đóng tàu Sevmash. Tin tức Ấn Độ cho biết rằng tàu sân bay vẫn hoàn thành một nửa, có nghĩa là Sevmash đã hầu như không làm việc trên tàu trong hai năm.
Ông Medvedev trong chuyến viếng thăm Xưởng đóng tàu của Sevmash năm 2009.
"Anh cần phải hoàn thành (Vikramaditya) và giao nó cho các đối tác của chúng tôi". Tổng thống ra lệnh rõ ràng với Tổng giám đốc Sevmash Nikolai Kalistratov.
Năm 2010, chính phủ Ấn Độ đã đồng ý tăng gấp đôi ngân sách lên tới 2,2 tỷ USD. Con số này thấp hơn mức mà 2,9 triệu đô la mà Sevmash yêu cầu, và ít hơn nhiều so với mức giá thị trường gợi ý của Sevmash là 4 tỷ đô la.
Đột nhiên, Sevmash bắt đầu làm việc chăm chỉ hơn, và hoàn thành nửa còn lại của bản nâng cấp chỉ sau ba năm. Vikramaditya cuối cùng đã tham gia thử nghiệm trên biển vào tháng 8/2012 và được đưa vào hải quân Ấn Độ vào tháng 11/2013.
Tại buổi lễ bàn giao, Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ AK Anthony bày tỏ sự nhẹ nhõm rằng:
"Thử thách đã kết thúc, nói với báo chí rằng có một thời gian Ấn Độ đã nghĩ rằng họ không bao giờ có được nó".
Khi INS Vikramaditya cuối cùng đã được đưa vào trang bị, các vấn đề của Ấn Độ đã kết thúc?
Thật đáng kinh ngạc, Ấn Độ đã quyết định không chọn Sevmash để thực hiện công việc không bảo trì trên tàu trong 20 năm tới.
Phụ tùng thay thế sẽ là một nhiệm vụ chính trong quá trình bảo trì Vikramaditya.
10 nhà thầu Ấn Độ đã giúp xây dựng tàu sân bay, nhưng hơn 200 nhà thầu khác ở Nga, Croatia, Đan Mạch, Đức, Ý, Nhật Bản, Phần Lan, Pháp, Na Uy, Ba Lan, Thụy Điển và Vương quốc Anh.
Một số quốc gia, đặc biệt là Nhật Bản, có khả năng không biết họ đang xuất khẩu các bộ phận cho một hệ thống vũ khí khổng lồ của nước ngoài.
Nồi hơi của con tàu, cung cấp cho Vikramaditya sức mạnh và sức đẩy, là mối quan tâm nhất và 8 nồi hơi đều mới.
Nhưng các công nhân đã phát hiện ra khuyết điểm trong đó. Trong chuyến đi từ Nga đến Ấn Độ, Tàu sân bay đã bị hỏng nồi hơi, Sevmash đã vẽ lên bưc tránh về hàng hóa chất lượng thấp có xuất xứ Trung Quốc.
Hệ thống phòng thủ tầm gần chủ động Phalanx trang bị trong hải quân Hoa Kỳ.
Cuối cùng, Vikramaditya thiếu hệ thống phòng không chủ động. Con tàu có hệ thống gây nhiễu radar và bắn flare để phòng thủ tên lửa chống hạm, nhưng nó không có bất kỳ hệ thống vũ khí nào tương tự hệ thống Phalanx của Mỹ.
Ấn Độ có thể lắp đặt các phiên bản tương tự là hệ thống AK-630 của Nga, nhưng các tên lửa phòng không sẽ phải đợi cho đến khi con tàu được kéo lên cạn một lần nữa và điều đó có thể kéo dài thêm ba năm nữa kể từ hiện tại.
Trong khi đó, Vikramaditya sẽ phải dựa vào khu trục hạm phòng không mới Ấn Độ INS Kolkata để bảo vệ nó khỏi các mối nguy hiểm của máy bay và tên lửa đối phương.
Còn về Sevmash? Sau Vikramaditya, Công ty này trở nên lạc quan một cách kỳ lạ về việc đóng thêm nhiều tàu sân bay và đã xác định Brazil là một khách hàng trong tương lai.
MiG-29KUB cất cánh từ Tàu sân bay INS Vikramaditya.