Ấn Độ, quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, dự kiến duy trì hạn chế xuất khẩu trong năm tới. Động thái này có thể khiến giá gạo tiếp tục neo ở mức cao nhất kể từ cuộc khủng hoảng lương thực năm 2008.
Giá thấp và lượng hàng dự trữ dồi dào giúp Ấn Độ trở thành một trong những nước xuất khẩu hàng đầu trong một thập kỷ qua, chiếm khoảng 40% thị phần. Các quốc gia châu Phi như Benin, Senegal nằm trong nhóm những khách hàng lớn nhất của Ấn Độ. Tuy nhiên, Thủ tướng Narendra Modi đã nhiều lần tung các lệnh hạn chế xuất khẩu nhằm kiềm chế giá cả trong nước, bảo vệ người tiêu dùng Ấn Độ.
“Chừng nào giá gạo trong nước còn đối mặt với áp lực tăng cao thì các hạn chế có thể tiếp tục được duy trì”, Sonal Varma – nhà kinh tế trưởng khu vực Ấn Độ và châu Á của Nomura Holding nói.
Ấn Độ đã áp dụng hàng loạt biện pháp như thuế xuất khẩu, giá sàn trong khi các loại gạo trắng tấm và gạo non-basmati thuộc diện cấm xuất khẩu. Giá gạo đã tăng lên mức cao nhất 15 năm hồi tháng 8.
Giá gạo 5% tấm của Việt Nam, Thái Lan tăng mạnh từ cuối năm 2022 đến nay.
Theo tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc, giá gạo vẫn cao hơn 24% so với một năm trước vào tháng 10. B.V. Krishna Rao, Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Ấn Độ cho biết chính phủ có thể giữ nguyên các hạn chế xuất khẩu cho đến cuộc bỏ phiếu vào năm tới.
Sự xuất hiện của El nino có thể thắt chặt hơn nữa thị trường gạo toàn cầu, đúng vào thời điểm tồn kho trên toàn cầu hướng tới mức giảm năm thứ 3 liên tiếp. Thái Lan, nhà xuất khẩu gạo số 2 cho biết sản lượng gạo có thể giảm 6% trong năm 2023-2024 vì thời tiết khô hạn.
“Thị trường gạo rất khó khăn vì không thể tìm ra nhiều nhà cung cấp khác, Joseph Glayber, thành viên cao cấp tại Viện nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế Washington cho hay. Ông nói thêm Ấn Độ để lại “một lỗ hổng lớn cần lấp đầy”.
Theo dữ liệu do Bộ Thực phẩm Ấn Độ tổng hợp, giá gạo bán lẻ ở New Delhi tăng 18% so với một năm trước trong khi lúa mì đắt hơn 11%. Người phát ngôn của Bộ Lương thực và Thương mại cho biết chính phủ đang liên tục theo dõi giá lương thực và đưa ra quyết định phù hợp về xuất khẩu vào đúng thời điểm.
Một cửa hàng gạo địa phương tại Philippines.
Chính sách của Ấn Độ được cho mang lại lợi ích lớn cho người tiêu dùng tại quốc gia đông dân nhất thế giới nhưng lại gây khó khăn cho nhiều nhóm dân cư ở các nước châu Á và châu Phi, nơi hàng tỷ người phụ thuộc vào nguồn cung gạo.
Lạm phát gạo ở Philippines đã tăng lên mức cao nhất trong 14 năm vào tháng 9. Tại Indonesia, chính phủ đang tăng cường nhập khẩu để hạ giá trong nước trước cuộc bầu cử tổng thống vào năm 2024.
Ở Tây Phi, Nigeria nằm trong số những nước bị ảnh hưởng lớn bởi chi phí gia tăng. Gạo, nguyên liệu chính để làm món jollof, món ăn phổ biến tại nhiều gia đình Nigeria, đã tăng 61% trong tháng 9. Lạm phát lương thực hàng năm đã tăng lên 30,6% trong tháng đó khi lạm phát chung tăng 26,7% - tốc độ nhanh nhất kể từ tháng 8/2005.
Về phần mình, ngành gạo Mỹ cho rằng lệnh cấm xuất khẩu của Ấn Độ là không cần thiết. Peter Bachmann, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của USA Rice cho biết: “Ấn Độ hiện có quá đủ lượng dự trữ”. “Trong khi các nhà xuất khẩu đang được hưởng lợi lớn trong ngắn hạn, khi Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm trong những tháng tới, họ sẽ một lần nữa bóp méo đáng kể giá gạo thế giới”.