Động thái này diễn ra trong bối cảnh người trồng lúa ở nước này đang chật vật vì nợ nần bởi chi phí cho xuất khẩu loại gạo cao cấp này tăng cao.
Năm ngoái, New Delhi đã đặt giá sàn, hay còn gọi là giá xuất khẩu tối thiểu (MEP), là 1.200 USD/tấn, sau đó cắt giảm MEP xuống còn 950 USD/tấn. Hồi tháng 7, Reuters đưa tin Ấn Độ có khả năng sẽ hạ tiếp giảm giá sàn cho xuất khẩu gạo basmati, nhưng điều đó không diễn ra.
Kể từ đó, nguồn cung tăng lên và các nhà xuất khẩu đã thúc giục Chính phủ cắt giảm hoặc xóa bỏ MEP để đảm bảo rằng người nông dân không phải gánh chịu lượng hàng tồn kho lớn khi vụ mùa mới sẽ đến sau một tháng nữa.
"Quyết định xóa bỏ MEP sẽ giúp Ấn Độ xuất khẩu gạo basmati với số lượng lớn và điều đó sẽ đảm bảo lợi nhuận tốt cho nông dân của chúng tôi", Satish Goel, chủ tịch Hiệp hội xuất khẩu gạo toàn Ấn Độ, cho biết.
Hàng nghìn nông dân nghèo đói và mắc nợ đã phàn nàn rằng thu nhập của họ bị sụt giảm và giá nhiên liệu cũng như phân bón tăng vọt.
Quyết định mới nhất này được đưa ra trước thềm cuộc bầu cử vào tháng 10 tại tiểu bang Haryana ở phía bắc Ấn Độ - nhà sản xuất quan trọng đối với gạo basmati và các mặt hàng nông sản khác. Khoảng hai phần ba trong số 1,4 tỷ dân của Ấn Độ sống ở các vùng nông thôn, khiến nông dân trở thành đối tượng bỏ phiếu quan trọng.
Ấn Độ và Pakistan, 2 nước duy nhất trồng lúa basmati, đều cố gắng quảng bá loại gạo cao cấp này theo cách tương tự như rượu sâm panh của Pháp hoặc trà Darjeeling. Gạo basmati là giống cao cấp nổi tiếng về hương vị độc đáo, kích thước dài hơn các loại gạo khác. Ở Ấn Độ, gạo basmati thường được trồng chủ yếu ở tiểu lục địa Ấn Độ và có mức giá cao nổi bật trong số các loại gạo.
Gạo basmati không được tiêu thụ rộng rãi ở Ấn Độ và Chính phủ không mua loại gạo này để dự trữ quốc gia, khác với gạo tẻ thường được mua để dự trữ nên nguồn cung không bị rơi vào tình trạng dư thừa nhiều.
Trên thị trường quốc tế, gạo basmati của Ấn Độ có giá khoảng 700 USD/tấn. Ông Satish Goel cho biết việc xóa bỏ hoàn toàn MEP là một động thái hợp lý. "Nhờ quyết định của ngày hôm nay, chúng tôi sẽ có thể giành lại thị phần của mình trên thị trường toàn cầu", ông nói.
New Delhi xuất khẩu 4 đến 5 triệu tấn gạo basmati sang các quốc gia như Iran, Iraq, Yemen, Ả Rập Xê Út, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Mỹ. Châu Âu cũng là một thị trường lớn tiêu thụ loại gạo này.
Tuy nhiên, Ấn Độ tiếp tục hạn chế xuất khẩu các loại gạo không phải basmati để ngăn chặn giá trong nước tăng.
Theo Bộ Thống kê Ấn Độ, lạm phát giá lương thực đã tăng 5,66% vào tháng 8. Tuy nhiên, giá có thể giảm trong những tháng tới vì dự trữ ngũ cốc trong nước dồi dào và vụ thu hoạch lúa sẽ bắt đầu sau vài tuần nữa.
Ấn Độ bắt đầu cấm hoặc tăng thuế đối với các giống gạo chính từ năm 2022 nhằm củng cố nguồn cung và dập tắt lạm phát lương thực trước thềm bầu cử. Các động thái này đã đẩy giá gạo trên thị trường châu Á tăng lên mức cao nhất kể từ năm 2008 trong năm 2023 và khiến người tiêu dùng hoảng loạn tìm kiếm nguồn cung từ các quốc gia khác.
Giá gạo Châu Á giảm mạnh
Giá gạo Thái Lan tuần này đã giảm xuống mức thấp nhất trong hơn 1 năm do những người đấu giá buộc phải hạ giá bỏ thầu trong phiên đấu giá gần đây do Indonesia tổ chức, trong khi giá gạo xuất khẩu của Ấn Độ tiếp tục giảm xuống mức thấp nhất trong 8 tháng.
Gạo 5% tấm của Ấn Độ hiện được báo giá ở mức 528-534 USD/tấn, mức thấp nhất kể từ giữa tháng 1 và giảm so với mức 535-540 USD/tấn của tuần trước.
"Nhu cầu trong vài tuần qua rất yếu. Người mua đã dự đoán cơ cấu thuế xuất khẩu của Ấn Độ sẽ giảm và đang hoãn mua", Krishna Rao, chủ tịch Hiệp hội xuất khẩu gạo của nước này cho biết.
Giá gạo 5% tấm của Thái Lan tuần này cũng giảm xuống mức từ 550 đến 565 USD/tấn, mức thấp nhất kể từ ngày 20 tháng 7 năm 2023, giảm so với mức 585 USD/tấn cách đây một tuần. Thị trường vẫn cho rằng giá gạo Thái Lan hiện tại là quá cao và lũ quét đang làm tổn hại đến năng suất thu hoạch ngắn hạn nhưng có thể cải thiện trong tương lai.
Gạo 5% tấm của Việt Nam được chào bán với giá 567 USD/tấn, giảm so với mức 575 USD/tấn một tuần trước, theo thông tin từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam.
Tham khảo: Reuters
