Khi Mohammad Shah nhận thấy gia đình mình không bao giờ đáp ứng nổi đòi hỏi về khoản tiền 15.000 USD cho một đám cưới truyền thống từ người cha của hôn thê, anh ta tìm đến một giải pháp ít ai ngờ: Đầu quân cho tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.
Chiêu tuyển mộ mới
Hơn 4 tháng trước, người thanh niên 23 tuổi này rời khỏi làng ở quận Darzab, tỉnh Jowzjan, miền Bắc Afghanistan để gia nhập IS. Không lâu sau, Shah và các tay súng khác xông vào nhà hôn thê bắt cóc cô trước khi cả hai làm đám cưới.
Câu chuyện trên phần nào nêu bật chiêu thức khác thường mà IS đang sử dụng để bổ sung lực lượng ở Afghanistan, tập hợp cả những tay súng xuất thân từ nhiều quốc gia sau khi bỏ chạy từ chiến trường Syria và Iraq. IS giờ đây tìm cách tranh giành lãnh thổ tại quốc gia Nam Á này theo sau những thất bại nặng nề ngoài chiến trường ở Trung Đông. Ngoài việc "giúp" các chàng trai Afghanistan cưới được vợ để đổi lấy sự trung thành của họ, IS còn khủng bố người dân địa phương bằng cách đóng cửa trường học, chặt đầu những ai bị xem là kẻ thù và bắt cóc phụ nữ trẻ, thiếu nữ để ép làm nô lệ tình dục.
Lần đầu tiên xuất hiện ở Afghanistan năm 2014, IS ước tính có khoảng 3.000-5.000 tay súng tại đây. "IS bị mất nhiều lãnh thổ nhưng vẫn không chịu buông vũ khí và đang ráo riết săn tìm đất ở Afghanistan, Pakistan cũng như Trung Á để hồi sinh tham vọng lập đế chế Hồi giáo" - Bộ trưởng Tình báo Iran Mahmoud Alavi cảnh báo tại cuộc hội thảo mới diễn ra ở Tehran.
Mối đe dọa của IS ở quốc gia Nam Á này đang làm phức tạp nỗ lực của Tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm kết thúc cuộc xung đột kéo dài 17 năm và tiêu tốn của Washington 714 tỉ USD. Năm ngoái, ông Trump tuyên bố 16.000 quân Mỹ sẽ ở lại vô thời hạn để ngăn bọn khủng bố biến Afghanistan thành nơi trú ẩn, cũng như hỗ trợ Tổng thống Ashraf Ghani hòa đàm với phong trào Taliban đang nắm quyền kiểm soát và tranh chấp gần phân nửa lãnh thổ nước này.
Ép làm nô lệ tình dục
Sự phát triển gần đây của IS ở tỉnh Jowzjan - tiếp giáp Turkmenistan - một phần là do Mỹ đẩy mạnh tấn công thành trì của chúng ở Nangarhar, tỉnh phía Đông giáp biên giới Pakistan. Một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết Washington đang tập trung chống lại nỗ lực tuyển mộ tân binh của IS, nhất là những dân làng nghèo.
Khoảng 600 phiến quân IS - trong đó có 150 người nước ngoài - đang chống lại liên quân do Mỹ đứng đầu và lực lượng Afghanistan trong lúc huấn luyện tân binh ở Jowzjan, theo Cảnh sát trưởng Faqir Mohammad Jowzjani của tỉnh này. Chúng hoạt động bên trong những đường hầm sâu để tránh bị không kích và ẩn náu ở những ngôi nhà bằng đá nằm khuất trong những rặng núi thuộc quận Darzab.
"Nếu IS ở lại đây lâu dài, có khả năng chúng tạo dựng một đế chế Hồi giáo mới. Chúng được hỗ trợ bởi các tay súng nước ngoài, qua đó cho thấy IS ở đây có mối liên hệ trực tiếp với các thủ lĩnh tại Syria và Iraq" - ông Jowzjani nhận định với trang Bloomberg.
IS đã xây dựng một trại huấn luyện ở Darzab và đang tuyển mộ người địa phương thất nghiệp, hầu hết là nam giới dưới 20 tuổi. Một số tham gia để tìm con đường sống, một số bị dụ dỗ bởi tư tưởng cực đoan của IS, còn số khác là những tay súng được thuê đi tống tiền, buôn lậu hoặc bắt cóc. Các tay súng nước ngoài đảm nhận công việc huấn luyện hoặc cố vấn - ông Jowzjani cho biết.
Ngay tại Darzab, IS đã đóng cửa và thiêu rụi khoảng 40 trường học, cướp đi cơ hội đi học của khoảng 30.000 trẻ em. Ngoài ra, bọn này còn đến từng nhà để bắt gia đình báo cáo có bao nhiêu con gái.
Sự hoành hành của IS buộc khoảng 15% trong số 70.000 gia đình ở Darzab bỏ nhà cửa chạy sang các tỉnh lân cận và vùng ngoại ô TP Sheberghan cách đó khoảng 100 km. "Ai cũng hoảng sợ. IS hung hăng hơn Taliban nhiều và chẳng hề thương xót bất cứ người nào" - ông Naeem Jamal, một người bán hàng 32 tuổi, cho biết.
Ông Mubarak Shah, 48 tuổi, đã chạy đến Sheberghan cách đây 5 tháng sau khi một nhóm phần tử IS xông vào nhà ông lúc nửa đêm và bắt đi 2 cô con gái, 16 và 18 tuổi. Ông không thể tìm thấy các con dù nhận được sự giúp đỡ từ các bô lão bộ tộc, giáo sĩ và giờ phải thừa nhận trong đau đớn rằng các con mình đã bị bán làm nô lệ tình dục.
Nạn bắt cóc phụ nữ của IS còn xảy ra ở nhiều quận thuộc tỉnh Nangarhar, như Kut, Achin, Dih Bala, Pachir Wa Agam và Naziyan, Theo truyền thông Afghanistan, đây là những địa phương có nam giới tham gia cuộc chiến chống IS. Một số nguồn tin tiết lộ IS cầm tù những phụ nữ này, đưa họ về căn cứ nằm trên biên giới Pakistan - Afghanistan và ép họ làm nô lệ tình dục.
Nhiều nhà hoạt động đang kêu gọi Kabul tiến hành cuộc chiến chống lại sự áp bức của IS đối với phụ nữ ở tỉnh Nangarhar. Theo Tổ chức Justice Advocacy, IS đang bức hại phụ nữ, trẻ em gái và ép họ chấp nhận cuộc "thánh chiến tình dục" với các tay súng của chúng.