Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis là một trong số ít các quan chức trong chính quyền của Tổng thống Trump nhận được sự ủng hộ của lưỡng đảng trong Quốc hội Mỹ. Cả các nghị sỹ Mỹ và các đồng minh nước ngoài đều coi ông Mattis là nhân tố ổn định trong chính quyền nhiều xáo trộn của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Hiện vẫn chưa rõ người thay thế ông có nhận được sự ủng hộ của Quốc hội Mỹ cũng như trên Thế giới hay không. Dưới đây là một vài cái tên có thể trở thành ứng cử viên tiềm năng thay thế ông Mattis.
Tướng nghỉ hưu Jack Keane
Keane, Cựu phó Tham mưu trưởng quân đội Mỹ, là một người nổi tiếng có quan điểm cứng rắn. Ông thường xuyên xuất hiện trên Fox News với tư cách là nhà phân tích an ninh quốc gia.
Các nhân vật có quan điểm cứng rắn về an ninh quốc gia và xuất thân từ quân đội thường được Tổng thống Trump đánh giá cao, do đó Keane là cái tên nổi bật có tiềm năng trở thành người thay thế ông Mattis.
Trong bối cảnh ông Trump đang xem xét đề xuất cắt giảm ngân sách quốc phòng xuống 700 tỷ USD cách đây vài tuần, ông Keane đã cảnh báo rằng, việc cắt giảm chi tiêu quân sự “sẽ là một sai lầm lớn”. Thay vào đó, ông Keane cho rằng, chính quyền Trump nên đảm bảo tăng đáng kể ngân sách cho quốc phòng.
Ông cũng chỉ trích mạnh mẽ Mick Mulvaney, Giám đốc Văn phòng quản lý và ngân sách (OMB) đồng thời đang là quyền Chánh văn phòng Nhà Trắng.
“Tôi nghĩ có con cáo trong chuồng gà, và con cáo đó chính là Giám đốc OMB”, ông Keane nói.
Trong cuộc phỏng vấn với NPR ngày 20/12, ông Keane nói rằng ông không muốn làm công việc của ông Mattis. “Tôi không có ý định trở lại bộ máy chính quyền. Tôi tin tưởng rằng Tổng thống có thể tìm được người có năng lực để phục vụ đất nước”, ông Keane nói.
Có một điều đáng chú ý là năm 2016, ông Keane đã từng từ chối đề nghị trở thành Bộ trưởng Quốc phòng của Tổng thống đắc cử Donald Trump.
Thượng nghị sỹ Tom Cotton
Tom Cotton, một thành viên của Ủy ban quân vụ và Tình báo Thượng viện, nổi tiếng là một nhân vật “diều hâu” về quốc phòng chỉ trong 4 năm ở Ủy ban này.
Là nhà phê bình hàng đầu đối với các chính sách an ninh quốc gia nổi lên từ cuối nhiệm kỳ của Tổng thống tiền nhiệm Barack Obama, thành viên đảng Cộng hòa tại Arkansas, Tom Cotton, cũng là một trong những Thượng nghị sỹ ủng hộ Tổng thống Trump nhiều nhất.
Cựu quan chức quân đội 41 tuổi, từng làm nhiệm vụ ở Iraq và Afghanistan trước đây đã được nhắc đến là ứng cử viên tiềm năng cho vị trí Bộ trưởng Quốc phòng hoặc Giám đốc CIA.
Tuy nhiên, ông Cotton cũng là một trong những thành viên bảo thủ nhất của Thượng viện và không ngại làm mất lòng các đồng nghiệp của mình. Vì vậy ông Coton có thể sẽ gặp nhiều khó khăn trong quá trình phê chuẩn. Hiện chưa rõ liệu ông Cotton có muốn từ bỏ vị trí an toàn của mình ở Thượng viện để nhận một vị trí trong Nội các hay không.
Thượng nghị sỹ Lindsay Graham
Có thể đây là tiếng nói lớn nhất trong Thượng viện bênh vực chiến lược quân sự mạnh mẽ và sự can thiệp của Mỹ ở nước ngoài, Thượng nghị sỹ Cộng hòa South Carolina Graham, người nhận được bảo trợ của cố Thượng nghị sỹ John McCain, cũng là người hay phê bình ông Trump.
Ông Graham ban đầu không ủng hộ cuộc chạy đua của ông Trump vào Nhà Trắng, nhưng sau đó ông lại có mối quan hệ khá gần gũi với Tổng thống.
Tuy nhiên, một Lầu Năm Góc do ông Graham đứng đầu có thể sẽ bất đồng quan điểm với Tổng thống Trump về những cam kết quân sự của Mỹ ở nước ngoài.
Ví dụ rõ nhất là trong tuần này, khi ông Trump bất ngờ quyết định Mỹ rút quân khỏi Syria, ông Graham đã chỉ trích quyết định của Tổng thống Trump và kêu gọi ông Trump nên xem xét lại. Tuy nhiên, Tổng thống Trump đã đáp trả trên Twitter rằng “Thật khó có thể tin Lindsay Graham lại có thể phản đối việc cứu lấy tính mạng các binh sỹ và tiết kiệm hàng tỷ USD”.
Ông Graham, cũng từng nổi lên như ứng cử viên sáng giá cho vị trí Bộ trưởng Tư Pháp, nhiều khả năng ông sẽ trở thành Chủ tịch Ủy ban tư pháp Thượng viện vào năm tới trong Quốc hội mới.
Thứ trưởng Quốc phòng Patrick Shanahan
Có lẽ sẽ rất thiếu sót nếu bỏ qua một ứng cử viên tiềm năng ngay tại Lầu Năm Góc. Thứ trưởng Patrick Shanahan là cựu Phó Chủ tịch tập đoàn Boeing. Ông Shanahan là tiếng nói mạnh mẽ trong Lầu Năm Góc ủng hộ ý tưởng thành lập Bộ tư lệnh vũ trụ của Tổng thống Trump. Tháng 11, ông tuyên bố ủng hộ việc dành 13 tỷ USD để thành lập lực lượng này.
Ông Shanahan cũng là vị khách thường xuyên tới Nhà Trắng, và mối quan hệ này có thể sẽ mang lại cho ông một triển vọng khác, hơn là một vị tướng nghỉ hưu.
Cựu Thượng nghị sỹ Jim Talent
Nhân vật Cộng hòa đến từ bang Missouri này đã từng được đề cập là ứng cử viên tiềm năng cho vị trí Bộ trưởng Quốc phòng 2 năm trước, trước khi ông Trump lựa chọn James Mattis. Ông Talent có nhiều kinh nghiệm về các vấn đề Trung Đông và châu Á và đã từng làm việc trong Ủy ban báo cáo an ninh và kinh tế Mỹ-Trung.
Tuy nhiên, mọi thứ đã thay đổi so với 2 năm trước. Trong thời điểm cuối năm 2016 trước khi ông Trump nhậm chức Tổng thống, ông Talent được cho là ủng hộ ông Reince Priebus, người sau đó trở thành Chánh văn phòng Nhà Trắng nhưng đã bị sa thải sau 6 tháng.
Giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia Dan Coats
Cựu Thượng nghị sỹ Cộng hòa đến từ Indiana, ông Dan Coats không mấy nổi bật kể từ khi đảm nhiệm vị trí Giám đốc tình báo Quốc gia. Ông là người có quan điểm cứng rắn đối với Nga cũng như vấn đề Nga can thiệp bầu cử Tổng thống Mỹ 2016.
Tuy nhiên, sự chỉ trích của ông đã giảm đi nhiều kể từ tháng 7/2018, sau khi Tổng thống Trump mời Tổng thống Nga Vladimir Putin tới Washington.
“Đó sẽ là điều đặc biệt”. Ông Coats nói khi tham dự Diễn đàn an ninh Aspen khi đó./.