Nhồi máu cơ tim là tình trạng đe doạ tính mạng, xảy ra khi mạch máu đến nuôi tim bị tắc nghẽn đột ngột. Đây thường là hậu quả của sự tích tụ mảng xơ vữa ở bên trong một hoặc nhiều nhánh mạch vành bị nứt vỡ tạo thành huyết khối (cục máu đông) gây bít tắc dòng máu lưu thông qua động mạch vành.
Những người bị nhồi máu cơ tim may mắn sống sót cũng khó tránh khỏi các di chứng nặng nề sau biến cố như: rối loạn nhịp tim dai dẳng, suy tim, huyết khối trong tim, phình động mạch, tổn thương gan thận,…
Chỉ những người cấp cứu trong vòng 4 giờ đầu mới có nhiều cơ hội phục hồi tốt. Vì vậy, việc phát hiện sớm các dấu hiệu cảnh báo sớm về nguy cơ nhồi máu cơ tim đang đến gần sẽ làm tăng cơ hội sống sót cho người bệnh tim mạch vành.
95% người bệnh nhồi máu cơ tim có cơ hội sống sót - là điều có thật
Nghiên cứu của Tiến sĩ Jean McSweeney từ Đại học Khoa học Y khoa Arkansas - Hoa Kỳ sau khi phỏng vấn hàng trăm người sống sót sau cơn nhồi máu cơ tim tại Mỹ đã gây chấn động giới Y khoa.
Đó là 95% người bị nhồi máu cơ tim đều cảm thấy một vài dấu hiệu bất ổn trước đó vài tháng. Báo cáo nghiên cứu này của Bà đã được công bố trên Tạp chí Tim mạch và Y học trực tuyến (Circulation).
Đau thắt ngực được coi là triệu chứng nhồi máu cơ tim điển hình (ảnh minh hoạ)
Các dấu hiệu cảnh báo nhồi máu cơ tim trước vài tuần, vài tháng
Hầu hết người bệnh từng bị nhồi máu cơ tim đều nói rằng họ cảm thấy không khỏe trước khi biến cố này xảy ra nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng.
Thế nhưng, hầu hết họ đều bỏ qua. Một số ít lại nhầm lẫn các dấu hiệu này là triệu chứng của bệnh cúm hoặc trào ngược dạ dày, gây ra chứng ợ nóng, nhất là phụ nữ. Các dấu hiệu này bao gồm:
1. Mệt mỏi một cách bất thường gặp ở 100% người bệnh bị nhồi máu cơ tim
Đó có thể là mệt bải hoải, uể oải khi thức dậy hay khi thực hiện những việc quen thuộc mà trước đây vẫn có thể thực hiện bình thường.
2. Bồn chồn, lo lắng một cách vô cớ: 100% người sống sót sau nhồi máu cơ tim được phỏng vấn cho biết họ đều đã từng trải qua tình trạng này mà không biết đó là dấu hiệu cảnh báo của cơ thể. Càng gần đến cơn nhồi máu tim, tình trạng lo âu, hồi hộp càng tăng lên, khiến người bệnh trở nên sợ hãi.
3. Đau cánh tay hoặc khó chịu ở các khu vực khác của cơ thể: 86%người bệnh có dấu hiệu đau ở cánh tay hoặc ở vai trái, lưng, hàm, cổ
4. Khó thở, hụt hơi, chân tay rã rời: 86% người bệnh gặp phải tình trạng báo động này trước khi cơn nhồi máu tim đến gần. Khó thở, hụt hơi có thể khiến người bệnh đang đi lại hay đang đứng làm việc phải ngồi thụp xuống mới thở được, mặc dù đó vẫn là các công việc họ vẫn làm hàng ngày.
5. Đầy trướng bụng, khó tiêu, buồn nôn, nôn ói hoặc ợ nóng, buồn đi cầu gặp ở 71%các trường hợp nhồi máu cơ tim gặp phải triệu chứng này, nhưng họ thường bị nhầm lẫn với các triệu chứng của rối loạn tiêu hóa. Đây là điều rất đáng tiếc dẫn đến người bệnh phát hiện bệnh khi đã quá trễ.
6. Đau ngực, nặng ngực cho đến khó chịu ở trước vùng tim gặp 57% ở người nhồi máu cơ tim có dấu hiệu cảnh báo cơn nhồi máu cơ tim đến gần bằng các cơn đau tim, đau thắt ngực dữ dội. Số còn lại có thể chỉ xuất hiện tình trạng nặng ngực, khó chịu hay nóng rát ở ngực (cảm giác ngực bị vật nặng đè nén, tê hay nóng rát…)
7. Đau sau lưng hoặc đau ở vai, hàm gặp ở 43% các trường hợp.
Nghe có vẻ không đúng với các triệu chứng của cơn nhồi máu cơ tim, nhưng thực tế 43% người bệnh đã gặp phải các triệu chứng này mà không hề có cơn đau ở ngực trái. Cơn đau này thường xuất phát từ vùng giữa ngực, sau xương ức và xuyên qua lưng hoặc lan lên hàm.
8. Đau đầu, chóng mặt gặp ở 43% trường hợp.
Người bệnh gặp phải triệu chứng nhức đầu từ nhẹ váng vất đến đau nhức dữ dội.
9. Khó ngủ, trằn trọc, không ngủ được: 29% các trường hợp gặp phải triệu chứng này cả trước và sau cơn nhồi máu cơ tim đã xảy ra
Phụ nữ thường có nhiều dấu hiệu không điển hình này hơn là phái mạnh.
Trong một nghiên cứu với 515 phụ nữ bị nhồi máu cơ tim cấp tính, triệu chứng thường được báo cáo nhất là mệt mỏi bất thường, rối loạn giấc ngủ, khó thở, khó tiêu và lo lắng. 78% số họ gặp ít nhất 1 dấu hiệu kể trên trước khi cơn nhồi máu xảy ra khoảng một tháng.
Đau ngực do tắc hẹp mạch vành, thiếu máu tim mạn tính khác gì với nhồi máu cơ tim?
Người bệnh thiếu máu cơ tim thường bị đau ngực khi gắng sức (ảnh minh hoạ)
Khi tim thiếu máu sẽ cảnh báo bằng cơn đau thắt ngực, nhưng không phải trường hợp nào đau thắt ngực cũng là dấu hiệu cảnh báo nhồi máu tim. Có đến gần 50% người bị nhồi máu cơ tim không cảnh báo bằng triệu chứng đau thắt ngực.
Các trường hợp này liên quan đến thiếu máu cơ tim cục bộ thầm lặng, hay gặp ở người mắc bệnh tiểu đường hoặc ở phụ nữ.
Cơn thắt ngực do tắc hẹp mạch mạch vành, thiếu máu cơ tim mạn tính thường xuất hiện khi gắng sức và giảm khi nghỉ ngơi.
Còn với cơn đau ngực do nhồi máu cơ tim ít khi liên quan đến trạng thái vận động hay gắng sức. Nó thường đến đột ngột, ngay cả lúc người bệnh nghỉ ngơi và thường xảy ra vào lúc nửa đêm về sáng hoặc khi thời tiết thay đổi bất thường.
Cơn đau ngực trước nhồi máu cơ tim khác biệt với cơn đau do thiếu máu tim mạn tính ở chỗ kéo dài hơn, không đáp ứng với các thuốc giãn mạch dẫn đến vùng tim thiếu máu bị chết đi.
Lý do là vì lưu lượng máu đến vùng cơ tim đó bị giảm nghiêm trọng hoặc bị chặn hoàn toàn. Còn cơn đau bình thường lưu lượng máu vẫn được phục hồi và cơn đau sẽ rút dần đi trong vài phút, mô tim không bị tổn thương vĩnh viễn.
Phải làm gì nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu nhồi máu cơ tim?
Khi có cơn đau hoặc nặng ngực kéo dài hơn 5 phút, bạn cần phải gọi 115 hoặc nhờ người thân đưa đến bệnh viện ngay để kiểm tra. Trong lúc đợi xe cấp cứu, cứ nghỉ ngơi tại chỗ, nới lỏng cổ áo và uống thuốc cấp cứu mà bác sĩ hướng dẫn từ trước. Nếu không được bác sĩ chỉ định thuốc trước đó, đừng tự uống thuốc.
Bởi nhiều loại thuốc, nếu dùng không đúng cách sẽ làm tình trạng thiếu máu cơ tim nặng hơn.
Còn nếu bạn thấy ai đó bất tỉnh và nghĩ rằng họ có cơn nhồi máu, hãy gọi 115 khẩn cấp. Sau đó kiểm tra xem người đó còn thở và mạch có đập không. Nếu không thì nên hô hấp nhân tạo để giữ cho máu chảy trước khi xe cấp cứu tới.
Thao tác như sau: Đẩy mạnh và nhanh vào ngực của người đó khoảng 60 lần/phút. Trường hợp bạn đã được đào tạo về hô hấp nhân tạo có thể thổi khí theo đường miệng để cứu thở.
Ngoài ra, không tự ý cho người bệnh dùng thuốc, đồng thời tránh xoa bóp, xoa dầu hay cho người bệnh uống nước gừng dù họ bị vã mồ hôi lạnh hay ớn lạnh.
Vài bước sơ cứu đơn giản có thể giúp ích cho người bị nhồi máu cơ tim (ảnh minh hoạ)