Tổng quan tình hình Idlib
Trong những tuần gần đây, trận chiến giành lại Idlib ở tây bắc Syria đã bước sang giai đoạn mới. Lực lượng quân Chính phủ Syria, được Nga và Iran hậu thuẫn, đã đẩy mạnh quá trình kiểm soát các đường cao tốc M4 và M5 chiến lược, nối liền thành phố Latakia và thủ đô Damascus với Aleppo.
Sự tiến công của lực lượng Syria kèm theo chiến dịch bắn phá trên không mạnh mẽ vào thành trì cuối cùng của phe đối lập đã khiến cho 13 binh sĩ Thổ Nhĩ Kỳ thiệt mạng, đồng thời khiến dòng người tị nạn bắt đầu gia tăng. Điều này đã thúc đẩy hành động của Ankara.
Ngay lập tức, Thổ Nhĩ Kỳ đã gửi hàng nghìn xe quân sự vào lãnh thổ Syria, củng cố các trạm quan sát ở phía tây bắc, nơi đang bị lực lượng quân đội Syria tràn vào thay thế sự kiểm soát của các chiến binh đối lập.
Thổ Nhĩ Kỳ lo ngại rằng mục tiêu cuối cùng của Nga là bao vây phe đối lập vũ trang và cắt các tuyến tiếp tế chính từ lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ - một viễn cảnh mà Ankara không bao giờ muốn xảy ra.
Bị dồn ép đến chân tường, Ankara đang cân nhắc các lựa chọn để ngăn chặn sự thất bại hoàn toàn của nước này cùng với phiến quân hậu thuẫn ở Syria.
Mặc dù vẫn để ngỏ giải pháp quân sự ở tây bắc Syria, nhưng Thổ Nhĩ Kỳ cũng không thể mạo hiểm đối đầu với Nga. Cần phải nhớ rằng, Ankara đã từng phải trả giá đắt khi đụng độ với Moscow vào năm 2015 trong vụ việc bắn hạ máy bay Nga ở biên giới Syria.
Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đang tăng cường quân sự ở Idlib.
Ba kịch bản
Dưới áp lực cần phải ngăn chặn bước tiến công của quân đội Syria ở Idlib, đồng thời bảo toàn mối quan hệ với Nga, Thổ Nhĩ Kỳ có rất ít phương án lựa chọn trong tay. Tại thời điểm này, có 3 kịch bản dễ xảy ra, theo Al Jazeera.
Kịch bản đầu tiên cũng như thuận lợi nhất đối với Thổ Nhĩ Kỳ là Nga đồng ý duy trì thỏa thuận ngừng bắn ở Idlib và ra lệnh cho lực lượng Syria quay trở lại các cứ điểm ban đầu.
Động thái như vậy có thể đi kèm với sự nối lại của các tiến trình chính trị cũng như các cuộc họp của ủy ban hiến pháp, được giao nhiệm vụ soạn thảo sửa đổi hiến pháp Syria được chính quyền, phe đối lập và cộng đồng quốc tế đồng ý.
Có 3 kịch bản cho Thổ Nhĩ Kỳ lúc này ở Idlib.
Mặc dù Thổ Nhĩ Kỳ đã cố gắng thúc đẩy kịch bản nói trên bằng cách đe dọa hành động quân sự nếu chính quyền Syria không rút lui, tuy nhiên khả năng diễn biến đi đúng hướng là rất mong manh.
Kịch bản thứ hai là Thổ Nhĩ Kỳ chấp nhận thực tế mới trên trên bàn cờ Syria và cho phép Damascus kiểm soát đường cao tốc M4 và M5, nhưng sẽ tiếp tục sử dụng vũ lực để giữ vững ảnh hưởng của riêng mình.
Thổ Nhĩ Kỳ có thể tìm cách thiết lập "vùng an toàn" ở Idlib bằng cách kiểm soát các cứ điểm phòng thủ được tăng cường dọc theo tiền tuyến, cũng như cung cấp cho phe đối lập Syria vũ khí hạng nặng, đặc biệt là tên lửa phòng không.
Có vẻ như Ankara đã áp dụng chính sách này khi hai máy bay trực thăng của Syria đã bị bắn hạ ở Idlib bằng vũ khí phòng không trong tuần vừa qua.
Kịch bản thứ ba – đồng thời là kịch bản mà Thổ Nhĩ Kỳ muốn tránh nhất - là sự leo thang với Nga. Sự hiện diện của vũ khí phòng không trên chiến trường của Thổ Nhĩ Kỳ đang làm tăng nguy cơ máy bay Nga bị bắn hạ.
Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ chắc chắn sẽ thực hiện các biện pháp phòng ngừa để tránh một tình huống nguy hiểm như vậy, nhưng với đợt triển khai lớn như hiện tại, đây là lần gần nhất Thổ Nhĩ Kỳ có nguy cơ va chạm với lực lượng Nga kể từ năm 2015.
Trong khi Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tiếp tục đưa ra những bước đi cẩn thận về vấn đề Idlib, sự phát triển tiếp theo sẽ phụ thuộc rất nhiều vào những gì Mỹ quyết định làm.
Cho đến nay, Washington đã gửi nhiều tín hiệu lẫn lộn đến Ankara. Ngoại trưởng Mike Pompeo và Đặc phái viên Syria James Jeffrey đã bày tỏ sự ủng hộ đối với Thổ Nhĩ Kỳ.
Tuy nhiên, Lầu Năm Góc đã trả lời một cách không quan tâm khi nói rằng "không có thỏa thuận nào được thực hiện" về việc Mỹ thực hiện các bước cụ thể hơn ở Idlib.
Nhưng cũng giống như Nga đang cố gắng đẩy Thổ Nhĩ Kỳ và các đồng minh NATO ra xa nhau hơn, Mỹ có thể quyết định nhân cơ hội này để làm điều tương tự với mối quan hệ Nga-Thổ Nhĩ Kỳ bằng cách ủng hộ cho chiến dịch của Thổ Nhĩ Kỳ ở Idlib.
Dù bằng cách nào, các quyết định lớn sẽ được đưa ra tại Ankara, Moscow và Washington trong những tuần tới - những động thái sẽ mang đến bước ngoặt cho giai đoạn tiếp theo của cuộc xung đột Syria.