Công nghệ AI (trí tuệ nhân tạo) đang dần dần trở nên vô hình trước mắt chúng ta và ngược lại. Chính xác thì những ảnh hưởng và hoạt động của AI đang ngày càng trở nên khó nhận biết hơn với con người.
Ngay cả các chuyên gia cũng không phải lúc nào cũng hiểu rõ hệ thống AI vận hành ra sao.
1. AI sẽ thay đổi cách chúng ta định nghĩa về "trí tuệ"
Trong tương lai, AI sẽ trở nên vô hình và khiến con người không thể phân biệt hay hiểu được.
Đầu tiên, AI không nhất thiết phải hiển hiện như một thứ có thể cầm nắm. AI có thể tồn tại dưới nhiều dạng thức như giao diện người dùng hay giọng nói.
Chẳng phải chúng ta có thể hoàn toàn tin vào các bản nhạc Spotify gợi ý hay trò chuyện với Siri, Alexa một cách thoải mái như những sinh thể sống sao?
Đây cũng chính là những ví dụ cho thấy “trí tuệ” không nhất thiết phải là một thực thể có thể cầm nắm.
Thứ hai, AI sẽ trở nên vô hình sau khi trải qua phép thử Turing (bài kiểm tra khả năng trí tuệ của máy tính) hay các phép thử tương tự khác.
Một hệ thống trí tuệ nhân tạo cố gắng mô phỏng các hoạt động giao tiếp, nhận thức cũng như cảm xúc của con người có thể làm mờ ranh giới giữa người với chúng đến mức không thể phân biệt nổi. Và khi đó, thứ gọi là “trí tuệ nhân tạo” đối với chúng ta có vẻ sẽ không còn là “nhân tạo” nữa.
Thứ ba và cũng là quan trọng nhất, AI vô hình trong mắt chúng ta khi các chi tiết về ảnh hưởng cũng như cách vận hành của chúng vượt ngoài tầm hiểu biết của con người. Chúng ta có thể ý thức, cảm nhận được sự hiện hữu cũng như tác động của các hệ thống AI nhưng sẽ không còn hiểu được cặn kẽ những hệ thống đó vận hành ra sao, làm thế nào chúng đạt được mục tiêu hay những hệ quả sau cùng của chúng.
Điều này có nghĩa là công nghệ AI sẽ sớm vượt ra ngoài quy luật “bất cứ công nghệ nào khi tiến bộ đến một tầm cao cũng đều trở thành ma thuật" của Clarke.
2. AI sẽ trở nên không thể hiểu nổi
Theo đà này, chúng ta có thể vẫn sẽ nhận biết được sự tồn tại của AI quanh mình nhưng sẽ không còn có thể thấy chúng qua các giác quan nữa. Sự phát triển này có 2 đặc điểm:
Thứ nhất, hầu hết các thuật toán hệ thống cũng như những tiến bộ mới nhất trong công nghệ AI cũng đều giống như những chiếc hộp đen không thể mở ra, dò được hay kiểm soát được với hầu hết chúng ta.
Chính vì vậy mà thật khó để nói được các hệ thống AI sẽ thay đổi cuộc sống của chúng ta ra sao, từ việc gợi ý danh sách nhạc phù hợp hợp cho đến những điều khoản hợp đồng bảo hiểm được cá thể hóa hay các thuật toán giao dịch trên thị trường chứng khoán có thể thay đổi cục diện kinh tế toàn cầu. Chúng có thể tác động đến mọi mặt đời sống con người.
Cụ thể là các hệ thống AI sẽ ngày càng bện chặt vào các hệ thống kinh tế, chính trị, xã hội,…và khiến chúng ta khó có thể chỉ rõ được ảnh hưởng chính xác của chúng.
Thứ hai, công nghệ AI đang trở nên ngày càng phức tạp đến mức không thể hiểu nổi thậm chí với cả các chuyên gia đã thiết kế và phát triển chúng.
Trong cuốn sách “The Master Algorithm” gần đây của mình, chuyên gia về machine learning Pedro Domingos đã chỉ ra rằng từ những năm 1950, các nhà khoa học đã tạo ra những thuật toán có thể làm những việc chính con người cũng không hiểu được.
Xu hướng này hiện không có vẻ gì là sẽ thay đổi lộ trình, và trong tương lai, ngay cả các chuyên gia giàu kinh nghiệm cũng sẽ mất rất nhiều thời gian để theo kịp.
Hệ thống AI ngày nay đã có thể cung cấp những thông tin, tri thức quan trọng trong đủ các lĩnh vực từ công nghệ cá thể hóa cho đến vật lý hạt, từ những công thức nấu ăn cho đến ngón chơi lạ lùng trong các tựa game, từ phòng chống tội phạm cho đến công nghệ sinh học.
Cụ thể là các hệ thống AI chuyên biệt có thể giúp nâng cao hiệu quả các công trình nghiên cứu sinh học hay giúp bạn chọn quãng đi thuận tiện nhất đến một buổi gặp mặt.
Khi các hệ thống AI càng trở nên tinh vi, phổ cập bao nhiêu thì con người càng khó hiểu được cơ chế vận hành của chúng bấy nhiêu.
Và hơn thế nữa, một khi các hệ thống AI có thể tự học và tự điều khiển nhanh hơn con người, điều tất yếu xảy ra chúng sẽ làm lu mờ con người mãi mãi.
Cuối cùng thì các hệ thống AI sẽ trở thành các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực của chúng và còn có thể dự đoán tương lai của mình tốt hơn cả con người.
Chính vì vậy mà các hệ thống AI phức tạp có thể đưa ra các thông tin chính xác và hữu ích dựa trên một chuỗi tương tác con người không thể nào theo kịp, dù có là các chuyên gia đích thực.
Nếu kịch bản này xảy ra, liệu chúng ta còn có thể làm việc hiệu quả mà không có AI trợ giúp không?
3. AI sẽ trở nên đồng nhất với trí tuệ con người
Cũng như bất cứ công nghệ nào trước đó, AI đã tiến hóa từ sự tò mò đơn thuần sang những khả năng choáng ngợp.
Kết cục là trong tương lai, những thứ đáng giá nhất thế giới sẽ là những hệ thống AI cao cấp không ai có thể hiểu hay điều khiển được.
Cùng lúc đó, AI cũng sẽ chuyển sang thành một hiện tượng chưa từng có, ảnh hưởng đến cả cách chúng ta đánh giá hay định nghĩa về “trí tuệ”.
Theo hướng này thì trí tuệ con người sẽ sớm không còn là chuẩn mực để đánh giá độ thông minh nữa.
Ngày nay, trí tuệ con người đang định hình cho AI và ngược lại, AI cũng đang ngày càng định hình lại trí tuệ con người.
Khi tầm ảnh hưởng của AI tăng lên, con người cũng cần phải hiểu được cách thức vận hành của chúng. Và để làm được điều này, chúng ta cần gia tăng trí tuệ của chính mình để tương tác được với các bộ phận trong hệ thống AI về lâu về dài.
Thứ nhất, việc con người phải tự làm mình thông minh lên là điều tất yếu, đặc biệt là các nhà nghiên cứu, các kỹ sư cũng như các nhà thiết kế hệ thống để theo kịp được hệ thống AI họ phát triển.
Ngoài các công cụ hay chiến lược tốt hơn, các nhóm nghiên cứu tập hợp nhiều nhà khoa học trong các lĩnh vực khác nhau cũng giúp cho việc hiểu rõ cách thức vận hành của các hệ thống AI trở nên dễ dàng hơn.
Thứ hai, AI nên được đưa vào giúp càng nhiều người càng tốt. Ví dụ như các game giáo dục có thể giúp trẻ em học về lập trình hay robot, giúp chúng làm quen với các hệ thống trí tuệ nhận tạo ngay từ nhỏ.
Những hệ thống như Algorithmic Angels có thể giúp con người hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động cũng như tác động của AI trong đời sống hàng ngày cũng như đưa ra quyết định chính xác hơn.
Những chiếc hộp đen bí ẩn của AI có thể được mở ra và đưa vào ứng dụng giúp con người cộng tác, làm việc cùng nhau dễ dàng hơn.
“Dân chủ hóa” AI có thể giúp mọi người thiết kế và phát triển nhiều sản phẩm mới cho các hệ thống AI.
Cũng như việc ngày nay chúng ta coi lập trình hay các kỹ năng sử dụng máy tính là thứ bắt buộc phải biết, trong tương lai những am hiểu và khả năng tác động vào hệ thống AI cũng sẽ là hành trang không thể thiếu của con người hiện đại.
Theo hướng này, công nghệ AI có thể tiến hóa thành một nền tảng giống như Internet, cho phép chúng ta quyết định cách chúng được sử dụng hay thiết kế, phát triển nó đi xa nữa.
Việc hạ tầng AI cùng với IoT mở ra cánh cửa mới cho các nhà phát triển và các chuyên gia cũng sẽ có tác động lớn đến cách chúng ta hiểu và tương tác với các hệ thống thông minh nói chung. Và con người sẽ hòa làm một với máy móc một cách vô hình.
Ranh giới giữa các thực thể số và thực thể hữu hình sẽ dần bị xóa nhòa. Khi mối quan hệ giữa con người với các hệ thống AI ngày càng khăng khít, ranh giới giữa trí tuệ con người và trí tuệ nhân tạo cũng sẽ tan biến. Và đó cũng là khi từ “nhân tạo” mất đi ý nghĩa thực của nó.
Tham khảo Techcrunch