Tình hình "Idlib lớn" 1 tuần sau khi lệnh ngưng bắn được triển khai
Lệnh ngừng bắn trong khu vực "Idlib lớn" (khu vực phiến quân kiểm soát ở tây bắc Syria) theo sau Thỏa thuận Moscow đã diễn ra trong hơn 1 tuần (kể từ ngày 6/3).
Mặc dù được coi là "mong manh dễ vỡ", thỏa thuận được ký giữa các lãnh đạo Nga-Thổ ở Moscow hôm 5/3 vẫn được đánh giá là "có còn hơn không".
Chiến tuyến giữa Quân đội Arab Syria (SAA) và các tay súng được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn ở tây bắc Syria được đánh giá là tương đối "ổn định" mặc dù đụng độ thường xuyên xảy ra ở phía đông nam Idlib và phía tây Aleppo (nhưng không bùng phát thành giao tranh lớn).
Quân cảnh Nga đã tuần tra dọc theo tuyến cao tốc M5 trong khu vực phía bắc và phía nam thị trấn chiến lược Saraqib. Cả hai phía tham chiến ở tây bắc Syria đang tập trung vào việc tiếp tế, sửa chữa trang thiết bị và triển khai tiếp viện.
Ngày 13/3, một phóng viên Syria đã công bố bức ảnh cho thấy khu vực từng là cứ điểm của TAF tại đoạn cao tốc M5 gần thành phố Maarat al-Numan đã "sạch sẽ". Việc lặng lẽ rút quân của TAF được cho là hành động "thiện chí" mới nhất của Ankara theo sau Thỏa thuận Moscow.
Thay vì đối đầu quân sự, các bên tham chiến đã chuyển sang "khẩu chiến". Nhóm khủng bố Hayyat Tahrir al-Sham (HTS), Mặt trận Giải phóng Quốc gia (NLF) và các nhóm vũ trang khác tuyên bố sẽ không rút lui khỏi tiền tuyến bất kể nội dung Thỏa thuận Moscow ra sao.
Nhóm khủng bố Đảng Hồi giáo Turkistan (TIP) thì "mạnh miệng" hơn khi tuyên bố rằng chúng sẽ "nghiền nát quân xâm lược Nga".
Điều này khá dễ hiểu khi "thành trì" của TIP được đặt tại Jisr al-Shughour, một thành phố nằm trong Khu phi quân sự (DMZ) được Nga-Thổ cam kết thực thi dọc theo cao tốc M4.
Nói cách khác, nếu quân cảnh Nga-Thổ tuần tra trong khu vực DMZ mới theo Thỏa thuận Moscow, chắc chắn họ sẽ đi qua khu vực tỉnh Idlib do TIP kiểm soát.
Việc tuần tra trong DMZ ở phía nam Idlib của quân cảnh Nga-Thổ sẽ diễn ra vào ngày 15/3 và dọc theo tuyến cao tốc M4.
3 kịch bản quân sự có thể sẽ diễn ra ở "Idlib lớn" trong tương lai
Vào ngày mai 15/3, một lực lượng hỗn hợp gồm quân cảnh Nga và Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ (TAF) sẽ tiến hành cuộc tuần tra đầu tiên trong DMZ. Số phận của Thỏa thuận Moscow phụ thuộc hoàn toàn vào kết quả của nỗ lực này.
Ở thời điểm hiện tại, các nhà phân tích đưa ra 3 kịch bản có thể diễn ra trong tương lai liên quan tới hoạt động quân sự ở "Idlib lớn" và đặc biệt là khu vực DMZ.
Kịch bản đầu tiên: Các tay súng HTS, NLF và TIP sẽ "biến mất một cách kỳ diệu" khỏi DMZ (khu vực lân cận và phía nam của cao tốc M4). DMZ sẽ được thiết lập thành công và các cuộc tuần tra chung Nga-Thổ sẽ tiếp tục diễn ra.
Trong trung hạn, điều này sẽ giảm thiểu xung đột ở phía bắc tỉnh Latakia và phía nam và phía đông tỉnh Idlib và tạo tiền đề cho một lệnh ngừng bắn "vĩnh viễn" trong khu vực.
TAF có thể sẽ chuyển "mục tiêu" của chiến dịch "Lá chắn Mùa xuân" sang đối phó với các nhóm vũ trang "cứng đầu" trước mệnh lệnh từ Ankara.
Về mặt lý thuyết, nếu Ankara có thêm 2-3 năm đứng chân ở Idlib, TAF và các đồng minh địa phương có thể loại bỏ các nhóm khủng bố được đánh giá là "nguy hiểm" nhằm củng cố ảnh hưởng của chính họ trong khu vực.
Sau đó, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ sử dụng nó như một "con át chủ bài" trong các cuộc đàm phán về một giải pháp chính trị cho cuộc chiến ở Syria, nếu không đạt được thỏa thuận như vậy, Thổ Nhĩ Kỳ có thể chuyển sang chiếm đóng lâu dài vùng lãnh thổ này.
Theo nguồn tin địa phương, các xe tăng T-72 và T-90 của SAA tại Idlib đã được bổ sung đạn 9M119 Svir và 9M119M Refleks (tên lửa chống tăng bắn qua nòng dẫn đường bằng laser). Hành động nói trên cho thấy Nga-Syria đang chuẩn bị cho tình huống lệnh ngưng bắn bị phá vỡ.
Kịch bản thứ hai: Các tay súng khủng bố vẫn tiếp tục hiện diện dọc theo đường cao tốc M4 và DMZ sẽ chỉ tồn tại trên danh nghĩa. Các cuộc tuần tra chung giữa quân cảnh Nga-Thổ sẽ trở nên bất khả thi vì mối đe dọa tập kích.
Mặc dù vậy, các cuộc tuần tra được phát động, cuối cùng chúng sẽ dẫn đến thương vong cho lính Nga. Moscow có thể sẽ "trừng phạt" bằng việc triển khai "không kích toàn diện" chống lại các tay súng khủng bố.
Ankara sẽ có thời gian để thực hiện "cơ hội cuối cùng" nhằm loại trừ các nhóm khủng bố trước khi giai đoạn tiếp theo của chiến dịch "Bình minh Idlib" sẽ được SAA triển khai với sự hỗ trợ toàn diện của Nga.
Kịch bản thứ ba: Cả Moscow lẫn Ankara đều hiểu rằng các tay súng khủng bố sẽ khó rút khỏi DMZ trong ngắn hạn và cả hai phía sẽ trì hoãn các cuộc tuần tra ngày 15/3.
Cả Nga lẫn Thổ sẽ cùng nhau lên một phương án để loại bỏ các mối nguy hiểm dọc theo chiến tuyến hiện tại và tìm ra một số giải pháp đồng thuận ở cả hai phía.
Trong ngắn hạn, điều này sẽ giúp kéo dài lệnh ngừng bắn nhưng ở trung hạn, cách tiếp cận này chắc chắn sẽ dẫn đến một đợt leo thang căng thẳng mới.
Hòa bình thông qua "dàn xếp chính trị" giữa chính phủ Damascus và phần "ôn hòa" của các nhóm vũ trang ở "Idlib lớn" sẽ là không thể nếu như khu vực này vẫn tiếp tục bị thống trị bởi các nhóm khủng bố.
Một cuộc biểu tình của những người ủng hộ phiến quân gần đoạn giao cắt giữa thị trấn Ariha và cao tốc M4 hôm 13/3. Những người biểu tình đã cắm trại nhằm ngăn quân cảnh Nga-Thổ tuần tra vào ngày 15/3 (Nguồn: OGN).