Năm 2003, ở một ngôi làng nhỏ thuộc tỉnh Tứ Xuyên, có một thanh niên tên Dương Bác. Vì gia đình khó khăn nên Dương Bác luôn mong muốn có thể thông qua học tập mà giúp gia đình khá hơn, sau đó chuyển lên thành phố định cư. Để làm được điều này, trước hết, Dương Bác phải đỗ được vào một trường đại học danh tiếng, rồi tìm một công việc tốt.
Khi học năm nhất trung học, thành tích của Dương Bác rất tốt. Cậu ta thường xuyên có điểm số đứng top 10 của lớp, thậm chí là top 10 của trường. Tuy nhiên sang năm 2 trung học, Dương Bác được phân sang một ban không phù hợp với năng lực học tập, dẫn đến điểm số ngày một sụt giảm. Một phần vì ban học không hợp, một phần vì gia đình và nhà trường liên tục gây áp lực nên việc học của Dương Bác ngày càng trục trặc.
Lúc đầu, Dương Bác còn tự chấn an bản thân, kỳ thi sau sẽ chăm chỉ, đạt điểm số tốt hơn nhưng thực tế lại không đượcc như mong muốn. Điểm số càng ngày càng sụt giảm, thậm chí thấp hơn cả con số mà Dương Bác tưởng tượng. Sự kiêu hãnh, tự tin của Dương Bác bay sạch trong phút chốc.
Khi còn một tuần nữa là đến kỳ thi đại học, Dương Bác nóng lòng như ngồi trên đống lửa. Dù có ôn kỹ đến đâu thì vào những thời điểm quan trọng, làm bài thi thử, cậu ta luôn không đạt được thành tích như kỳ vọng. Dương Bác không thể nhớ được những bài thơ cổ, hoặc các bài luận, các công thức toán học.
Dương Bác biết rằng, nếu tham gia kỳ thi đại học trong tình trạng như vậy thì chắc chắn sẽ trượt. Cậu ta không đành lòng nhìn cảnh bố mẹ làm việc cật lực còn mình lại thi trượt, chính vì vậy, Dương Bác đã nảy ra một ý định táo tợn, đó là ăn trộm đề thi đại học!
Dương Bác khi bị bắt giam
Lầm đường lạc lối và cái kết khiến bản thân phải hối hận cả cuộc đời
Nhiều năm trước, hệ thống bảo mật kỳ thi tuyển sinh đại học ở Trung Quốc còn tương đối lạc hậu so với hiện nay. Sự phát triển khoa học công nghệ chưa đủ để áp dụng các phương pháp tiên tiến khác nhau. Đề thi tuyển sinh đại học thường được gửi trước đến các trường tốt nhất ở địa phương để lưu trữ, sau đó mới được gửi đến các trung tâm khảo thí lớn trong kỳ thi.
Mà trường cấp ba của Dương Bác tình cờ lại là trường tốt nhất khu vực, điều đó có nghĩa là bài thi thật của kỳ thi tuyển sinh đại học được cất giữ đâu đó trong trường!
Dương Bác đã ngừng ôn tập bài vở, đặt hết hy vọng vào vụ trộm. Cậu ta lang thang quanh trường mỗi ngày sau giờ học. Vào thời điểm gần kỳ thi đại học, giáo viên và học sinh đều đang vùi đầu cho việc luyện thi và ôn thi nên không mấy bận tận đến Dương Bác. Vài ngày sau, Dương Bác cuối cùng cũng phát hiện đề thi được cất giữ trong một phòng học có dán giấy niêm phong, thuộc tòa nhà của giáo viên.
Vào một ngày, trong khoảng thời gian tự học buổi tối, nhân lúc khuôn viên trường tối tăm và ít người, Dương Bác đã giả vờ đi vệ sinh, lấy dụng cụ đã chuẩn bị trước, băng qua khuôn viên trường và ăn trộm bài thi. Để không bị ai phát hiện, trong lúc giải trước đề, khi gặp một bài toán khó, cậu ta sẽ không hỏi thầy giáo mà nhờ các học sinh giỏi trợ giúp. Cuối cùng Dương Bác đã thuộc lòng cả bộ đề và đáp án.
Vào ngày 7/6/2003, Dương Bác bước vào phòng thi đại học một cách đầy tự tin, chắc mẩm lần này mình sẽ đỗ đại học danh tiếng. Tuy nhiên khi đề được phát, cậu ta chết lặng vì phát hiện đề thi khác hoàn toàn với đề trộm được. Hóa ra, trước đó, một cán bộ phụ trách giám sát đề đã phát hiện đề thi bị trộm và lập tức thay bằng một bộ đề thi dự phòng.
Bộ đề thi này khó hơn đề thi ban đầu, đặc biệt là môn Toán, chính vì vậy, nhiều thí sinh khi bước ra khỏi phòng thi đã bật khóc vì không làm được bài. Còn về phía Dương Bác, dù sững sờ nhưng cũng nhanh chóng lấy lại bình tĩnh, làm bài và nộp bài theo thời gian quy định.
Điều kịch tính nhất là khi kết quả cuối cùng được công bố, Dương Bác thực sự đã đạt được 515 điểm nhờ ôn tập nhiều lần trước kỳ thi và nhiều năm rèn luyện các kỹ năng cơ bản vững chắc. Điểm chuẩn đại học năm đó chỉ là 467 điểm, tức là anh đã thừa cơ hội vào trường đại học tốt. Điều này cho thấy, Dương Bác không phải không có thực lực, mà là thiếu tự tin, thiếu ý chí kiên cường.
Thực tế trước đó, khi phát hiện đề thi bị ăn trộm, cảnh sát đã vào cuộc điều tra nhưng vì tránh gây ầm ĩ nên chưa công bố vụ việc. Trong tòa nhà giảng dạy, nơi cất giữ đề thi, tất cả camera giám sát đều không ghi lại được dấu vết nào của nghi phạm. Chỉ có một dấu hiệu cho thấy ổ khóa đã được mở trong căn phòng cất đề. Mặc dù có dấu vân tay tại hiện trường nhưng không có cơ sở dữ liệu về dấu vân tay vào thời điểm đó và nghi phạm có thể chưa đủ tuổi vị thành niên. Những điều này khiến nỗ lực truy tìm gặp khó khăn.
Mọi chuyện sau đó có vẻ yên bình lạ thường cho đến khi Dương Bác nhận được thông báo từ nhà trường, yêu cầu điền đơn đăng ký. Giáo viên bất ngờ thông báo với toàn thể học sinh rằng năm nay cả nước thực hiện chính sách đặc biệt yêu cầu tất cả học sinh phải lấy dấu vân tay và nhập thông tin, nếu không sẽ ảnh hưởng đến đơn đăng ký.
Phải thừa nhận rằng chàng trai trẻ Dương Bác này quả thực vô cùng thông minh. Ngay cả trong trường hợp này, cậu ta vẫn tỏ ra nghi ngờ và cố tình bôi bẩn ngón tay trước khi ghi dấu vân tay, khiến dấu vân tay thu thập được bị mờ, khó nhận dạng.
Dù vậy, cảnh sát vẫn tra ra được Dương Bác. Khi khám xét nhà cậu ta, lực lượng chức năng thu giữ được kìm, búa và một số dụng cụ phạm tội khác. Bởi vì Dương Bá nhập học muộn nên thời điểm phạm tội đã 19 tuổi, trưởng thành hoàn toàn. Không lâu sau đó vào tháng 8, Tòa án nhân dân trung cấp huyện Nam Phương đã chính thức kết án Dương Bác bảy năm tù vì tội ăn cắp bí mật nhà nước.
Khi bạn bè vui vẻ bước chân vào cách cổng trường đại học thì Dương Bác mất đi 7 năm tương lai sau song sắt. Trong tù, Dương Bác từng suy sụp và khó chấp nhận thực tại. Tuy nhiên, nhân viên nhà tù đã hỗ trợ rất nhiều cho chàng trai trẻ và giúp anh ta phục hồi sau cơn ám ảnh tâm lý.
Dương Bác bắt đầu tích cực tham gia cải tạo lao động và được giảm án nhiều lần. Cuối cùng, vào năm 2009, Dương Bác được ra tù sớm. Tuy nhiên, cuộc sống của anh ta không còn có thể quay trở lại như xưa.
Những năm Dương Bác ngồi tù, bố mẹ anh ta bị kỳ thị ở quê nhà. Sau khi Dương Bác ra tù, anh ta cũng khó tìm được việc làm. Dương Bác sau đó chỉ có thể làm những công việc lặt vặt.
Câu chuyện của Dương Bác khiến nhiều người phải suy nghĩ. Trên thế giới có vô số người ham muốn tiến lên phía trước, nhưng một khi có ác niệm, lạc lối, họ cũng có thể thay đổi vận mệnh của mình, nhưng theo một hướng hoàn toàn khác.