Phật Tổ Như Lai là người có thân phận cao quý, tu vi thâm hậu, là đại diện cho Phật giáo. Khi Ngộ Không đại náo Thiên cung. Thiên đình tuyên Như Lai đến cứu giá, Như Lai vốn có thể dễ dàng khiến Tôn Ngộ Không tan biến, nhưng đức phật từ bi, không sát giới, nên đã bày trò cá cược với Tôn Ngộ Không. Ngộ Không thua cuộc bị đày dưới núi Ngũ Hành 500 năm.
Sau này, Tôn Ngộ Không quy y cửa phật phò tá Đường Tăng đi thỉnh kinh đã gặp nhiều yêu quái có pháp lực cao cường, khiến Phật Tổ đã phải ra tay trợ giúp.
Lục Nhĩ Mỹ Hầu
Lục Nhĩ Mỹ Hầu vốn là con khỉ đá có tới tận 6 cái tai, mọi việc trong thiên hạ chỉ cần đứng một chỗ là biết được tường tận. Rất nhiều kế hoạch bí mật và pháp thuật tu luyện đều bị Lục Nhĩ Mỹ Hầu nghe trộm và rèn luyện thành thục.
Chính vì vậy mà nó có 72 phép biến hóa và công lực giống hệt Ngộ Không, thậm chí còn có phần nhỉnh hơn một bậc.
Đối đầu với Lục Nhĩ Mỹ Hầu là một trong số những kiếp nạn khó nhất trong Tây du ký.
Xét về thực lực, Lục Nhĩ Mỹ Hầu có thể coi là một trong số những yêu quái mạnh nhất trong những kiếp nạn mà thầy trò Đường Tăng từng gặp khi nó có thể đánh ngang cơ với Ngộ Không, chẳng nói câu nào nhưng cũng có thể uy hiếp được Đế Thính.
Ngộ Không và Lục Nhĩ đánh nhau cả ngàn hiệp, suốt từ Đông sang Tây, từ Nam đến Bắc mà không phân thắng bại, cũng không đâu có thể phân biệt nổi ai là Tôn Hành Giả thật! Cả trời đất chỉ có Đế Thính nhìn ra nhưng lại không dám nói.
Phật Tổ Như Lai dùng Đại Thiên Am phân biệt Ngộ Không thật giả.
Cuối cùng phải nhờ đến Phật Tổ Như Lai, dùng Đại Thiên Am, có công năng vô cùng, được coi là pháp bảo mạnh nhất trong Tây du ký mới có thể chỉ ra được thật giả Tôn Ngộ Không. Lúc này, không hãm lại được sự tức giận của mình, Tôn Ngộ Không 1 gậy đánh chết Lục Nhĩ Mỹ Hầu rồi lại lên đường đưa Tam Tạng đi thỉnh kinh.
Kim Sí Điểu
Đây là con trai của Phượng Hoàng, tự xưng là cậu của Như Lai Phật Tổ, em trai của Khổng Tước Đại Minh Vương Bồ Tát. Kim Sí Điểu có khả năng bay cực nhanh. Tôn Ngộ Không có phép Cân Đẩu Vân nhún một cái bay 10 vạn 8.000 dặm. Còn Kim Sí Điểu cũng không thua kém khi vỗ cánh một lần vượt 9 vạn dặm, vỗ cánh 2 lần đuổi kịp và bắt được Tôn Ngộ Không.
Kim Sí Điểu tự xưng là cậu của Phật Tổ, định đánh chiếm cả nơi ở của các vị thần phật.
Kim Sí Điểu còn kết nghĩa với hai con yêu quái lợi hại khác là Thanh Sư và Bạch Tượng. Thanh Sư nguyên là con sư tử vật cưỡi của Văn Thù Bồ Tát. Bạch Tượng là con voi cưỡi của Phổ Hiền Bồ Tát.
Từ thuở khai thiên lập địa, trong các loài biết bay thì phượng hoàng được xem như chúa tể. Phượng hoàng sinh ra khổng tước và đại bàng, khổng tước hung dữ nuốt cả Như Lai vào bụng.
Như Lai rạch xương sống của nó chui ra muốn tiêu diệt thì được các vị Phật khuyên can giết nó cũng như giết mẹ mình. Như Lai sau đó phong cho khổng tước là Phật mẫu vì vậy luận vai vế, đại bàng Kim Sí Điểu được xem như là cậu của Như Lai.
Như vậy, gốc gác của Kim Sí Điểu rất cao quý lại còn được xem như là họ hàng của Phật Tổ Như Lai. Đây cũng là một điều khiến Như Lai khó bề "ra tay". Hơn thế nữa, Kim Sí Điểu không phải dạng tiểu yêu "dễ bắt nạt". Đây cũng là một trong số ít những yêu quái đánh bại được Tôn Ngộ Không.
Kim Sí Điểu có pháp lực cao cường.
Sau khi Thanh Sư và Bạch Tượng bị thu phục, Kim Sí Điểu đã chạy đến đại náo Linh Sơn Tự khiến cho 500 vị La Hán phải nhận thất bại trước mình. Kim Sí Điểu còn toan giết Như Lai để chiếm Lôi Âm tự.
Cuối cùng, Phật Tổ Như Lai cũng "vì đại nghĩa không quản người thân" ra mặt giúp thầy trò Đường Tăng thu phục Kim Sí Điểu. Ngài không tiêu diệt mà cảm hóa khiến Kim Sí Điểu hiện nguyên hình đậu trên vai ngài. Thậm chí, yêu vương này còn được Như Lai cho quy y để nhận lễ của chúng sinh khắp Tứ Đại bộ châu.