11.000 tài liệu mật, cuộc "săn phù thủy" nhằm vào ông Trump và quyết định bất thường của Thẩm phán

11.000 tài liệu chưa phải là con số cuối cùng

Donald Trump không phải là quan chức cấp cao Mỹ đầu tiên bị điều tra vì tự ý cất giữ tài liệu mật, song lại phải đối mặt với vụ kiện hình sự nghiêm trọng nhất. Cựu Tổng thống bị truy tố 37 tội danh liên quan tới cất trữ trái phép các tài liệu mật, cản trở thu hồi và tiêu hủy bằng chứng. Trợ lý Walt Nauta và Carlos de Oliveria, quản gia khu nghỉ dưỡng Mar-a-Logo của Trump – nơi cất giữ các tài liệu mật nói trên, cũng bị truy tố.

Jack Smith, người đứng đầu nhóm công tố viên đặc biệt trong vụ kiện chống lại Trump khẳng định, tính chất của vụ án lần này hoàn toàn khác biệt: “Không ai giữ lại một số lượng lớn các tài liệu tuyệt mật, rất nhạy cảm; liên tục ngăn cản việc thu hồi nó và âm mưu bằng nhiều cách ngáng đường, dối trá”.

Joe Biden cũng từng bị phát hiện mang tài liệu mật về nhà sau khi rời ghế Phó Tổng thống năm 2020. Biden đã chủ động khai báo, hợp tác điều tra, sẵn sàng trả lại và không bị truy tố. 88 tài liệu được thu hồi từ garage trong nhà ông, tài liệu nhạy cảm nhất chứa thông tin từ 15 năm trước.

Trong vụ của Trump, con số này là hơn 11.000, nằm rải rác nhiều nơi tại Mar-a-Lago: từ phòng làm việc, phòng ngủ tới phòng tắm, phòng chứa đồ của câu lạc bộ (CLB) - nơi hàng nghìn người ra vào. Các thông tin đều còn mới, bao gồm tài liệu về chương trình hạt nhân của Mỹ, năng lực quân sự của Mỹ và một số quốc gia.

Đầu năm 2022, luật sư của Trump khi đó là Evan Corcoran đã thay mặt cựu Tổng thống giao nộp một số hộp tài liệu.

Cuộc khám xét sau đó của FBI vào tháng 8/2022 tiếp tục thu giữ 15 hộp - nhiều tài liệu trong đó được Cơ quan Lưu trữ Quốc gia Mỹ xác định là mật/tuyệt mật. Mới đây, ngày 25/6, các công tố viên liên bang trong vụ án tài liệu mật của Trump đã công bố những bức ảnh mới, cho thấy cái mà họ gọi là "cách sắp xếp vô tổ chức" của Trump đối với các hộp tài liệu này.

Những đoạn băng giám sát tại Mar-a-Lago mà FBI thu giữ được đã ghi lại cảnh trợ lý Nauta của Trump chuyển những chiếc hộp rời khỏi phòng của Trump trước khi Corcoran đến tìm - 60 hộp tài liệu khác đã được mang ra khỏi Mar-a-Lago trước khi FBI khám xét.

Lời khai của “Nhân viên số 5” tiết lộ hành động của Trump

“Nhân viên số 5” trong hồ sơ thẩm vấn của FBI đã quyết định công khai danh tính trong một bài phỏng vấn độc quyền với hãng tin CNN, kể chi tiết việc mình vô tình tham gia kế hoạch “tẩu tán” các hộp tài liệu. Đó là Brian Butler, cựu quản lý CLB tại Mar-a-Lago, bạn thân lâu năm của quản gia de Oliveira và đã làm việc 20 năm ở khu nghỉ dưỡng.

Vào ngày cựu Tổng thống tiếp đại diện Bộ Tư pháp ở Mar-a-Lago đầu tháng 6/2022, Butler nhận được yêu cầu kì lạ từ Nauta: Mượn chiếc Escalade từ công ty dịch vụ vận tải hành khách mà Butler đang điều hành để chuyển ra sân bay tất cả hành lý của Trump và gia đình cho chuyến nghỉ hè ở New Jersey.

Thông thường, việc này là trách nhiệm của Butler; nhưng lần đó, Nauta đã tự lái chiếc Escalade tới sân bay và chất hành lý lên máy bay riêng của Trump – bao gồm cả “những chiếc hộp màu trắng”.

Butler cũng xác nhận, Nauta từng lặng lẽ đến Mar-a-Lago để tìm hiểu hoạt động của hệ thống camera ở CLB. Việc này trùng với thời điểm cấp dưới của cựu Tổng thống tìm cách xóa các đoạn băng giám sát, như được ghi trong cáo trạng.

Butler bộc bạch, khi nhớ lại những ngày tháng làm việc cuối cùng của mình ở Mar-a-Lago, ông mới thấy rõ hơn toàn bộ sự việc. Hành động của Trump và trợ lý Nauta, đặc biệt là trong những ngày mà các điều tra viên đến khai thác thông tin, trở nên có ý nghĩa - những mảnh ghép đã được khớp lại.

Quyết định “bất thường” của Thẩm phán và toan tính của Trump

Phiên tòa liên bang xét xử vụ lưu trữ tài liệu mật của Trump được ấn định vào tháng 5/2024 song đã bị hoãn và chưa định ngày mở lại. Tình huống này đã được dự đoán từ trước do số lượng và tính chất nhạy cảm của bằng chứng, cùng nỗ lực trì hoãn từ phía Trump.

Tuy nhiên, điều khiến các công tố viên và báo giới chỉ trích là những quyết định “khác thường” từ Thẩm phán Aileen Cannon, khiến phiên tòa thêm chậm trễ.

Thẩm phán Cannon đã tiếp nhận nhiều kiến nghị từ luật sư bào chữa và yêu cầu làm rõ, bao gồm cáo buộc FBI khám xét Mar-a-Lago bất hợp pháp và dùng vũ khí gây chết người; cáo buộc công tố viên “giả mạo bằng chứng bằng cách xử lý sai cách những chiếc hộp mà họ dùng làm chứng cứ cho vụ án oan sai".

Bà cũng bác bỏ đệ trình áp đặt lệnh cấm phát ngôn lên Trump với lý do các công tố viên không cho luật sư bị cáo đủ thời gian đọc kiến nghị và tranh luận.

CNN dẫn lời một số luật sư cho rằng Thẩm phán Cannon thiếu kinh nghiệm ở tòa án và rằng bà đang tiếp cận vụ án với tư cách một nhà luật học: quá chú ý tới tiểu tiết và những sai sót kĩ thuật trong hồ sơ vụ án, dễ xao nhãng bởi những vấn đề không phải trọng tâm. Một luồng ý kiến khác lại đánh giá cao tư chất và sự kĩ càng của bà Cannon: Một luật sư xuất thân từ Bộ Tư pháp nhưng không nghe một chiều, không mặc định ủng hộ quan điểm của công tố viên.

Cannon đã yêu cầu công tố viên và luật sư bào chữa nộp bản đề xuất hướng dẫn bồi thẩm đoàn, chỉ ra luật có thể tham khảo để ra quyết định – một thủ tục được cho là quá sớm. Về phần mình, bà Cannon khẳng định yêu cầu này nhằm tìm hiểu quan điểm của các bên trước phiên tòa.

Các công tố viên cáo buộc việc giữ lại các tài liệu mật là hành vi làm lộ và phát tán thông tin, vi phạm Đạo luật Gián Điệp. Không có cơ sở pháp lý nào cho phép biến tài liệu mật, thuộc sở hữu của chính phủ và do Cơ quan Lưu trữ Quốc gia Mỹ bảo quản, trở thành hồ sơ cá nhân.

Nhóm pháp lý của bị cáo thì viện dẫn Đạo luật Hồ sơ Tổng thống để tranh luận rằng Trump – khi còn là Tổng thống, có quyền chỉ định chúng thuộc về ai:

“Ở cương vị Tổng thống Mỹ, ông Trump đóng vai trò là ‘người có thẩm quyền phân loại ban đầu’. Tức là, tất cả các quyết định phân loại được đưa ra trong nhiệm kỳ Tổng thống của ông ấy đều dựa trên thẩm quyền đó. Ông ấy cũng có quyền tuyệt đối và không thể chối cãi với việc giải mật các tài liệu và thông tin".

Trên nền tảng truyền thông xã hội của mình, Truth Social, Trump đã mô tả vụ án như một cuộc "săn phù thủy" trong khi lưu ý rằng "đám đông lớn" đã tụ tập bên ngoài tòa án ở Fort Pierce.

Bill Clinton từng bị Cơ quan giám sát Tư pháp Mỹ khởi kiện vì sử dụng băng ghi âm những cuộc nói chuyện điện thoại khi còn là Tổng thống để đưa vào hồi kí. Tuy nhiên, vụ kiện bị bác bỏ vì Cơ quan Lưu trữ Quốc gia Mỹ không có thông tin về chúng do ở một mức độ nào đó, chúng được coi là hồ sơ cá nhân.

Trong trường hợp của Trump, quyền lưu giữ tài liệu cũng là mấu chốt. Nếu có thể chứng minh quyền hợp pháp với tài liệu này, cựu Tổng thống Mỹ sẽ chiến thắng. Một kịch bản khác mà Trump trông chờ là phiên tòa được hoãn tới sau cuộc bầu cử Tổng thống, ông đắc cử và chỉ đạo Bộ Tư pháp miễn truy tố.